Ημερίδα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων :
«Διαβούλευση επί των ληπτέων μέτρων διαβούλευσης και επί των κρίσιμων ζητημάτων διαχείρισης νερού»
Αθήνα, 19 Μαρτίου 2012.
Τι δήλωσε ο Υπουργός ΠΕΚΑ.
Έχω πει πολλές φορές, πόσο σημαντικό θεωρώ το έργο του ΥΠΕΚΑ τα τελευταία 2,5 χρόνια και ειδικά της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων και φυσικά όλων των εμπλεκόμενων τοπικών αυτοδιοικήσεων στο να προλάβουμε να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος και τον χαμένο χρόνο. Γιατί και το ζήτημα της διαχείρισης των υδάτων αποτέλεσε δυστυχώς έργο έξω από τις προτεραιότητες της πολιτείας παρά τις εξαγγελίες.
Ρόλος της για εμάς είναι να λειτουργεί έγκαιρα και με σχέδια, που έχουν προκύψει από επιστημονικά άρτιες διαδικασίες και από διαβούλευση με τους άμεσα ενδιαφερόμενους φορείς. Υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο. Το οποίο απλώς οφείλαμε να τηρήσουμε και να συμμορφωθούμε. Και μιλάω για την Οδηγία Πλαίσιο 2000/60 που ορίζει εφαρμογή μέτρων για την επίτευξη της ‘καλής κατάστασης’ των ευρωπαϊκών υδάτων μέχρι το 2015. Η εφαρμογή αυτού του πλαισίου προϋποθέτει την ύπαρξη και εφαρμογή διαχειριστικών σχεδίων.
Είναι γεγονός ότι υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση στην κατάρτιση των σχεδίων αυτών. Αλλά και σημαντικές ελλείψεις στην πληρότητα των προπαρασκευαστικών δράσεων. Το αποτέλεσμα τον Δεκέμβριο του 2009, η χώρα μας όχι μόνον να μην έχει ολοκληρώσει τα σχέδια, ως όφειλε, αλλά ούτε καν να τα έχει αρχίσει. Είναι λοιπόν, επίτευγμα το γεγονός ότι σήμερα, έχουμε καταφέρει να κερδίσουμε το χαμένο έδαφος, και να είμαστε το στάδια της διαβούλευσης των διαχειριστικών σχεδίων για 10 Υδατικά Διαμερίσματα (από τα συνολικά 14 Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας). Η οριστικοποίηση και έγκριση των διαχειριστικών σχεδίων προϋποθέτουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας διαβούλευσης. Κανείς θα μπορούσε να πει ότι βρισκόμαστε ήδη στα όρια των προθεσμιών – και τα έχουμε ξεπεράσει – γιατί να γίνει διαβούλευση; Η απάντηση είναι ότι πολύ σωστά το προβλέπει και η ίδια η Οδηγία, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουμε να συνθέσουμε ή και να συμβιβάσουμε διαφορετικές οπτικές και επιδιώξεις αλλά και να καλύψουμε και τα όποια κενά υπάρχουν.
Ήδη και μόνο στο στάδιο της κατάρτισης των σχεδίων (αυτός είναι και ο λόγος καθυστέρησης των 4 από τα 14 σχέδια) υπήρξε η διαδικασία προσφυγών και αντριδράσεων. Έρχομαι τώρα στη πολύ σημαντική διαδικασία που ανοίγει σήμερα για την Αττική. Σημειώνω, ότι η ετήσια κατανάλωση νερού στο λεκανοπέδιο ανέρχεται σε περίπου 420 εκατ. Κυβικά. Ποσότητα που είναι κοντά στο αξιόπιστο υδατικό δυναμικό του συστήματος και τη δυναμικότητα των έργων επεξεργασίας του νερού (περίπου 450-500 εκ κυβικά ανά έτος). Δεν υπάρχουν επομένως περιθώρια σπατάλης. Και θέλω εδώ να τονίσω την έμφαση που δίνει τόσο η Οδηγία όσο και η πολιτική του ΥΠΕΚΑ από εδώ και στο εξής στο ζήτημα της εξοικονόμησης και τελικά της διαχείρισης της ζήτησης νερού.
Έχουμε λοιπόν προχωρήσει σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν: Την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων της Ψυττάλειας για άρδευση και βιομηχανικές χρήσεις. Καλύψαμε το νομοθετικό κενό που υπήρχε με την έκδοση ΚΥΑ. Παράλληλα σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ και την Περιφέρεια Αττικής και με χρηματοδότηση από το ΕΠΠΕΡΑΑ, προωθούμε έργο προϋπολογισμού περίπου 30 εκ ευρώ για την επαναχρησιμοποίηση μέρους των εκροών της Ψυττάλειας για άρδευση του παραλιακού μετώπου και του Ποικίλου όρους. Παράλληλα, ολοκληρώσαμε και παρουσιάσαμε στις αρχές του χρόνου (13/01/2012) τα πορίσματα μελέτης που εκπονήθηκε για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων εξοικονόμησης νερού κατ οίκον.
Οι περιοχές για τις οποίες τα οφέλη από την υιοθέτηση μέτρων εξοικονόμησης νερού είναι πλέον προφανή είναι οι αστικές περιοχές όπως η Αθήνα και οι νησιωτικές περιοχές με ελλειμματικό ισοζύγιο. Η υιοθέτηση ενός απλού Σχεδίου Δράσης για την Εξοικονόμηση Νερού κατ’ οίκον θα μπορούσε να μειώσει τη σημερινή πίεση στους υδατικούς πόρους κατ’ ελάχιστο κατά 10%.
Τα μέτρα που προωθεί η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ έχουν θεσμικό, κανονιστικό, οικονομικό και επιδεικτικό χαρακτήρα, όπως: Υποχρεωτική εγκατάσταση εξοπλισμού εξοικονόμησης νερού σε νέες κατοικίες. Χρήση των ομβρίων υδάτων για πότισμα ή άλλες δευτερεύουσες χρήσεις. Παροχή οικονομικών κινήτρων για την εγκατάσταση του εξοπλισμού σε παλιές κατοικίες. Θεσμοθέτηση ενός Εθνικού Σήματος Εξοικονόμησης Νερού για τον βασικό κτηριακό εξοπλισμό. Εξοικονόμηση όμως δεν είναι μόνο στην πηγή. Είναι και στον έλεγχο υπαρκτής απώλειας που διαπιστώνεται στα ίδια τα δίκτυα. Μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ, το ΥΠΕΚΑ χρηματοδοτεί έργα για τη συγκράτηση των διαρροών στα δίκτυα, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 75 εκατ. ευρώ, σε πολλούς δήμους στην Ελλάδα.
Στο δίκτυο της Αθήνας την ευθύνη έχει η ΕΥΔΑΠ, η οποία έχει να επιδείξει αξιόλογη πρόοδο στον τομέα του ελέγχου των διαρροών. Υπάρχουν και άλλα περιθώρια. Υπάρχουν χώρες και οργανισμοί με σημαντική τεχνογνωσία στον τομέα αυτό και για το λόγο αυτό, ως ΥΠΕΚΑ έχουμε προωθήσει τέτοιου είδους συνεργασίες. Αναφέρω χαρακτηριστικά το Ισραήλ που έχει επιτύχει απίστευτα ποσοστά επαναχρησιμοποίησης – γύρω στο 80% - και που με την ευκαιρία ενός μεγάλου συνεδρείου που πραγματοποιείται στην χώρα μας στο τέλος του μήνα θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε ξανά με τον ομόλογο μου και θέματα συνεργασίας στον τομέα αυτό. Αντίστοιχα σημαντικό ζήτημα που η πολιτεία πρέπει να δρα πριν φτάσει η ζημιά στην πόρτα του πολίτη είναι η διαχείριση των λυμάτων. Η διαχείριση των λυμάτων είναι από αυτά τα ζητήματα που δεν απασχολεί παρά μόνο αυτούς που έχουν το πρόβλημα «μέσα στην αυλή τους». Και είναι ένα ακόμη από αυτά τα ζητήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη τη στιγμή που έχει φτάσει η καταστροφή, από την απουσία είτε υποδομών είτε συνείδησης στη διαχείριση των υγρών αποβλήτων.
Δυστυχώς η χώρα μας και σε αυτόν τον τομέα έμεινε πίσω, αγνοώντας τόσο το θεσμικό πλαίσιο όσο και τις πρακτικές που ακολουθούνται σε άλλες χώρες. Όπως γνωρίζετε η υπόθεση των 5 οικισμών της Ανατολικής Αττικής με πληθυσμό πάνω από 15000 κατοίκους (Ραφήνα, Αρτέμιδα, Κορωπί, Μαρκόπουλο και Νέα Μάκρη) βρίσκεται στη φάση της Συμπληρωματικής Προειδοποιητικής Επιστολής.
Υπάρχει υποχρέωση για την ανά τρίμηνο ενημέρωση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής, για τα μέτρα που λαμβάνονται για την συμμόρφωση, όσον αφορά στους οικισμούς αυτούς. Για το Μαρκόπουλο και το Κορωπί υπάρχουν εξελίξεις, αλλά σχετική αδράνεια παρατηρείται με το ΚΕΛ Βορείων Μεσογείων (Ραφήνα, Αρτέμιδα) και τη Ν. Μάκρη. Την ευθύνη σχεδιασμού των έργων αυτών την έχουν η ΕΥΔΑΠ και η Περιφέρεια Αττικής (η οποία με πόρους των ΠΕΠ ύψους 300-350 εκ ευρώ θα χρηματοδοτήσει το μεγαλύτερο μέρος των έργων). Εξαρτώμενη από τον σχεδιασμό αυτό είναι και η διαχείριση των λυμάτων και άλλων οικισμών της Αττικής, με πληθυσμούς μικρότερους των 15000 κατοίκων (όπως της Παλλήνης, του Γέρακα, της Ανθούσας, των Σπάτων, του Δήμου Σαρωνικού κα) όπου συμμετοχή στη χρηματοδότηση των έργων θα έχει και το ΥΠΕΚΑ μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ. Το ΕΠΠΕΡΑΑ συμμετέχει κυρίως με τη αξιολόγηση προτάσεων χρηματοδότησης εσωτερικών δικτύων μερικών οικισμών (Παλλήνη, Γέρακα, Δήμο Σαρωνικού κ.α) συνολικού προϋπολογισμού περίπου 150 εκ ευρώ.
Η συλλογή και η επεξεργασία των αστικών λυμάτων της Ανατολικής Αττικής αποτελούν έργα προτεραιότητας, τόσο λόγω της πολύ σοβαρής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από την έλλειψη των αναγκαίων υποδομών όσο και λόγω της ανάγκης συμμόρφωσης με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και αποφυγής του προστίμου.
Η ΕΥΔΑΠ βρίσκεται σε διαδικασία τροποποίησης του υφιστάμενου αρχικού της σχεδιασμού. Το ΥΠΕΚΑ, είναι ανοιχτό σε εποικοδομητικές προτάσεις τροποποίησης, στο βαθμό που η ελκυστικότητά τους προκύψει από τεκμηριωμένες και πλήρεις οικονομοτεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες. Οι μελέτες θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα προετοιμαστούν εγκαίρως, και ότι η ΕΥΔΑΠ συμμερίζεται αυτή την επιτακτικότητα ώστε να αποφευχθούν καθυστερήσεις που και το πρόστιμο μπορεί να επιφέρουν αλλά την αδυναμία υλοποίησης των έργων μέχρι το 2015.
Έχουμε λοιπόν, πολλά ζητήματα ανοικτά. Ζητήματα, όμως, για τα οποία υπάρχουν και τα μέσα και τα εργαλεία και η βούληση να προχωρήσουν. Γι αυτό πραγματικά προσβλέπουμε στην επιτυχία των εργασιών της σημερινής ημερίδας, αλλά και των αποτελεσμάτων της διαδικασίας διαβούλευσης.
