Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

Ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ΄ την Ελλάδα. Το έργο του ποιητή Άγγελου Σικελιανού από τα ποιητικά αναλόγια στη Παλλήνη.

Posted by Ripis Costas on 2:08 μ.μ.

Τα ποιητικά αναλόγια, που διεξάγονται εφέτος για τρίτη χρονιά, στο Μουσείο Οίνου στην Παλλήνη παρουσίασαν το έργο του ποιητή Άγγελου Σικελιανού. Η ανάλυση έγινε από τον Καθηγητή Νικήτα Παρίση και η απαγγελία από τον ηθοποιό Κων/νο Γιαννακόπουλο.

Μια σπουδαία πολιτιστική - εκπαιδευτικη εκδήλωση που δεν είναι απαραίτητο να είσαι μυημένος στη ποίηση για να τη χαρείς και για να μάθεις.

   Την επόμενη Δευτέρα 18 -11- 2013

  Κώστας Καρυωτάκης  

  Ανάλυση: Χριστίνα Ντουνιά

  Απαγγελία: Χρήστος Λούλης

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ: Πνευματικό εμβατήριο

Ομπρός. βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ΄ την Ελλάδα
Ομπρός, βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ' τον κόσμο!
Τι, ιδέτε, εκόλλησεν η ρόδα του βαθιά στη λάσπη,
κι α, ιδέτε, χώθηκε τ' αξόνι του βαθιά μες στο αίμα!

Ομπρός, παιδιά, και δε βολεί μοναχός του ν' ανέβει ο ήλιος
σπρώχτε με γόνα και με στήθος να τον βγάλουμε απ' τη λάσπη,
σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε απ' το γαίμα.
'Δέστε, ακουμπάμε απάνω του ομοαίματοι αδερφοί του!

Ομπρός, αδέρφια, και μας έζωσε με τη φωτιά του,
ομπρός, ομπρός, κ' η φλόγα του μας τύλιξε, αδερφοί μου!

Ομπρός, οι δημιουργοί!... Την αχθοφόρα ορμή Σας
στυλώστε με κεφάλια και με πόδια, μη βουλιάξει ο ήλιος!

Το 1943 που έφυγε από κοντά μας ο σύγχρονος Τιτάνας, Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός του αφιέρωσε το ομώνυμο ποίημα, το οποίο και απήγγειλε κατά την διάρκεια της κηδείας του:
«Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;
Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !",
ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη !
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει...
κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.
Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !»

ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ 1884-1951

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Ο

Πέμπτη 15/3/1884 (π. η.)

Γέννηση του Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα. Είναι το έβδομο και τελευταίο παιδί του λόγιου καθηγητή της γαλλικής και ιταλικής γλώσσας Ιωάννη Σικελιανού (1831-1910) και της αρσακειάδας Χαρίκλειας Στεφανίτση (1847-1926). Αδέλφια του: 1) Έκτωρ (1873-1919), σύζυγος της Αθηνάς Πεντάκη 2) Μενέλαος (1874-;) 3) Ελένη (1880-1960), σύζυγος του ποιητή Σπήλιου Πασαγιάννη, τον οποίον αργότερα διαζεύχθηκε 4) Πηνελόπη (1882-1917), σύζυγος του Raymon Duncan, αδελφού της Ιsadora. Απόκτησαν ένα γιο, τον Μενάλκα (1905-;) 5) Άγγελος (1877-1884) 6) Διονύσιος (;-1884). Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της χαρακτηροδομής του ποιητή διαδραμάτισε η θεία-Μαρία, η παραμάνα του.

1885-1890

Μεγαλώνει μέσα στη λευκαδίτικη φύση και την πνευματικότητα της οικογένειάς του. Από την παιδική του ακόμη ηλικία γνωρίζει ότι η φύτρα του κρατάει από το μέρος του πατέρα του από τον Άγιο Διονύσιο [Σιγούρο, 1547-1622] και ότι από το μέρος της μάνας του συγγενεύει με τον Βαλαωρίτη. Ίσως αυτό να του δημιουργεί ένα συναίσθημα διαδοχής.

1895

Τελειώνει το δημοτικό σχολείο. Εγγράφεται στη β τάξη του Ελληνικού.

1896

Τελειώνει το Ελληνικό. Εγγράφεται στο τετρατάξιο Γυμνάσιο της Λευκάδας.

1896-1900

Εφηβικές ανησυχίες που εκδηλώνονται με στίχους άτεχνους και με εγγραφές σε λευκώματα της εποχής. Τελειώνει το Γυμνάσιο τον Σεπτέμβρη του 1900, οπότε έρχεται στην Αθήνα και εγγράφεται στη Νομική Σχολή. Αυτή υπήρξε και η μοναδική του σχέση με τη συγκεκριμένη επιστήμη.

1901, 27 Φεβρουαρίου

Στην ιεράν κόγχην, του θεάτρου του Διονύσου, ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (1867-1911) ανεβασμένος σε μια σπασμένη κολόνα διαβάζει τη ντανουντσιακού ύφους εισήγηση-πρακτικό της ίδρυσης της Νέας Σκηνής (1901-1905) σε οκτώ επίλεκτους ακροατές του: Κωστή Παλαμά, Γιάννη Βλαχογιάννη, Δημήτριο Κακλαμάνο, Δημήτρη Καμπούρογλου, Παύλο Νιρβάνα, Λάμπρο Πορφύρα, Γεώργιο Στρατήγη και Γρηγόριο Ξενόπουλο, οι οποίοι και την υπέγραψαν. Στις 22 Νοεμβρίου γίνεται η επίσημη έναρξη των παραστάσεων της Νέας Σκηνής στο θέατρο Βαριετέ με την Άλκηστιν του Ευριπίδη. Μύστης ήδη, ο Σικελιανός λαβαίνει μέρος στον χορό των πρεσβυτών, ενώ η αδελφή του Ελένη Πασαγιάννη κρατά τον ρόλο της θεράπαινας. Στις 4 Δεκεμβρίου η Νέα Σκηνή, πάλι στο Βαριετέ, ανεβάζει την Αγριόπαπια του Ιbsen. Ο Σικελιανός παριστάνει έναν άλλο κύριο. Στις 20 Δεκεμβρίου ανέβηκε η Λοκαντιέρα του Γκολντόνι. Λοκαντιέρα η Ελένη Πασαγιάννη, Κόντε Ροδαυγίτης ο Άγγελος Σικελιανός.

1902

Τον Μάρτη δημοσιεύει στο περιοδικό Διόνυσος (1901-1902) τρία ποιήματα με τον τίτλο Βallades. Δυσαρεστείται όμως γιατί τα ποιήματά του δημοσιεύτηκαν κάτωθι της προκηρύξεως ενός ποιητικού διαγωνισμού. Τον Σεπτέμβριο δημοσιεύεται στο περιοδικό Παναθήναια το ποίημά του Αrs minimi.

1903-1905

Τον Ιούλιο (1903) παίζει στο έργο του Η. Βecque Σύρτα-Φέρτα (La navette) και τον Αύγουστο στην κωμωδία του Α. Βilhaud Η τελευταία απ όλες. Δημοσιεύει μια σειρά ποιημάτων στα περιοδικά Ο Νουμάς, Παναθήναια, Η Μούσα, Zωή, Ακρίτας. Το καλοκαίρι του 1905 ταξιδεύει με τους Πασαγιάννηδες (τα αδέλφια Κώστα, Σπήλιο και Φαλίτσα - Φαλιώ) στον Ταύγετο, στο δάσος της Βασιλικής, όπου έμειναν σαράντα ημέρες μέσα σε μια καλύβα πλεγμένη από κλαδιά ελάτων. Τον Οκτώβριο του 1905 δημοσιεύει στον Νουμά το ποίημα Ο Ξένος που Αφιερώνεται στον Σπήλιο Πασαγιάννη που ευρίσκεται στην Κέρκυρα. Ο Φ. Γιοφύλλης τον θέλει να διαβάζει ποιήματα (παρέα με τον Σ. Σκίπη) στο καφενείο Νέον Κέντρον (Χαυτεία).

1906

Στο σπίτι της Ιsadora Duncan στον Κοπανά (Βύρωνας) στους πρόποδες του Υμηττού γνωρίζει τον Αύγουστο την Εvelina Courtland Ρalmer (1874-1952), που είχε έρθει στην Ελλάδα παρέα με την αδερφή του Πηνελόπη και τον Raymond Duncan από το Παρίσι (Νeuilly), με σκοπό να τον συναντήσει.

1907

Την άνοιξη βρίσκεται στην Αίγυπτο, στη λυβική έρημο όπου, κατά τα λεγόμενά του, έγραψε τον Αλαφροίσκιωτο μέσα σε μια βδομάδα. Το καλοκαίρι γράφει τις Ραψωδίες του Ιόνιου. Φεύγουν με την Εύα για τις ΗΠΑ, αφού διέμειναν για λίγο στο Παρίσι. Παντρεύονται κατά το προτεσταντικό δόγμα στις 9/9/1907, στο Βar Ηarbor, Μaine, στο σπίτι του δεύτερου συζύγου της μητέρας της Εύας, του γιατρού Robert Αbbe. Επιστρέφουν στη Λευκάδα αλλά στο τέλος του έτους: Ο Άγγελος λείπει σχεδόν δύο βδομάδες σε κάποια άγρια χώρα [;] γράφει η Εύα στη Νatalie Βarney.

1908

Στην εφημερίδα Αστραπή δημοσιεύεται ανταπόκρισή του με τίτλο Ο Κάιζερ εις την Λευκάδα. Ίσως να είναι το πρώτο πεζό κείμενο που δημοσίευσε και που περιγράφει την εντύπωση που δημιούργησε στους ντόπιους η διέλευση του Κάιζερ από τα νερά της Λευκάδας.

1909

Συνεχίζεται η προώθηση του Αλαφροίσκιωτου. Στην αίθουσα του περιοδικού Ο Παν (Σταδίου 35), που εξέδιδε ο Α. Καμπάνης, ο Σικελιανός έδωσε τρεις διαλέξεις. Στις 12/2 Κήρυγμα Ηρωισμού, 19/2 Παν ο Μέγας, 7/3 Ο Ομηρικός Οδυσσεύς. Στις 18/2 ο Α. Καμπάνης μιλάει για τον Αλαφροίσκιωτο, ο οποίος στις 12[;]/3 κυκλοφορεί. Έκδοση προκλητική, μεσαιωνική, μοιράστηκε δωρεάν. Ακολούθησαν παραληρηματικές κριτικές αλλά και σαχλολογήματα ηλιθίων. Προς απάντηση των τελευταίων δημοσιεύει την Ωδή Αποχαιρετισμού στον Νουμά (39/3). Πηγαινοέρχεται Αθήνα-Λευκάδα. Στις 27 Μαρτίου γεννιέται ο γιος του Γλαύκος στην Αθήνα. (Πεθαίνει το 1994 στις ΗΠΑ.)

1910

Τον Ιανουάριο δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Πάτρας Το Σέλας άρθρο σε συνέχειες για το έργο του DΑnnunzio Ίσως ναι Ίσως όχι (Forse che si - Forse che no), καθώς επίσης και για τον επαναστάτη αξιωματικό του ναυτικού Κ. Τυπάλδο. Όλο το 1910 δημοσιεύει δύο ποιήματα. Ιδρύεται ο Εκπαιδευτικός Όμιλος. Από τα πρώτα μέλη κι ο Σικελιανός. Τον Οκτώβρη βρίσκεται στη Ρώμη όπου πληροφορείται τον θάνατο του πατέρα του.

1911

Οι Σικελιανοί στο Παρίσι. Παίζουν στο θέατρο Chtelet και κατόπιν στο Τrocadero την Ηλέκτρα του Σοφοκλή στο πρωτότυπο. Η διανομή: Ηλέκτρα η Πηνελόπη Σικελιανού-Duncan, Κλυταιμνήστρα η Ελένη Σικελιανού, Χρυσόθεμις η Εύα Σικελιανού, Αίγισθος ο Raymon Duncan, Ορέστης ο Δ. Δεβάρης.

1912

Ξανά στη Ρώμη και το Παρίσι όπου επισκέπτεται τον Rodin στο σπίτι-εργαστήριό του. Από το Παρίσι στέλνει στο περιοδικό Γράμματα της Αλεξάνδρειας κείμενο με τίτλο Ομιλίες μου με τον Rodin. Τον Ιούνιο στην Ολυμπία γράφει τη Συνέχεια της Ομιλίας μου με τον Rodin και αισθητικά σημειώματα. Επιστρατεύεται στον Α' Βαλκανικό Πόλεμο. Στο τέλος του έτους βρίσκεται στο Μεσολόγγι.

1913

Από τον Ιανουάριο ώς τον Νοέμβρη υπηρετεί στην Αθήνα. Στέλνει στα Γράμματα της Αλεξάνδρειας τη συνέχεια του κειμένου του για τον Rodin. Όλο το 1913 δημοσιεύει μια σειρά ποιημάτων, όπως και το περασμένο έτος, επικαιρικών. Εκτός από το Πορτραίτο του Μαβίλη, αναδημοσιεύονται όλα στα Γράμματα. Στα τέλη του χρόνου βρίσκεται στην Ολυμπία. Ο Γ.Π. Σαββίδης δημοσίευσε (1966) το αθησαύριστο ποίημα Για τη Στέψη που δημοσιεύτηκε στην εφ. Εφημερίς στις 8/3, μέρα της ενθρόνισης του Κωνσταντίνου.

1914

Περιπλανιέται στην Ελλάδα. Δουλεύει τις Συνειδήσεις, δημοσιεύει μια σειρά από ποιήματα στα Γράμματα της Αλεξάνδρειας, όπως τον Παντάρκη κ.ά., και στη Νέα Zωή της Αλεξάνδρειας. Για δεύτερη φορά πετάει με αεροπλάνο πάνω από την Αττική. Την πρώτη φορά πέταξε στη Ρώμη το 1911 κι εντυπωσιασμένος έγραψε το σονέτο Πετώντας, που δημοσιεύεται τώρα στη Νέα Zωή. Στις 11/11 γνωρίζεται με τον Ν. Καζαντζάκη στα Γραφεία του Εκπαιδευτικού Ομίλου στην Αθήνα. Κατά την κλασική πλέον ρήση του Π. Πρεβελάκη αναγνωρίζονται αμέσως αδερφοί. Στις 14/11 ξεκινούν για ένα ταξίδι στο Άγιο Όρος. Από το ταξίδι τους κρατούν και οι δύο ημερολόγιο.

1915

Με ορμητήριο το σπίτι του στη Συκιά Κορινθίας η περιπλάνηση συνεχίζεται παρέα με τον Καζαντζάκη. Τον Μάρτη βρίσκονται στη Σπάρτη από όπου, καθώς ο διχασμός Βενιζέλου-Κωνσταντίνου είναι πλέον γεγονός, αποστέλλουν τηλεγραφικώς ευλαβή χαιρετισμόν στον Βενιζέλο. Από τον Πρόλογο στη Zωή τυπώνονται και κυκλοφορούν Η Συνείδηση της Γης μου και Η Συνείδηση της Φυλής μου. Λίγα βιβλία, έκδοση δερματόδετη πολυτελής, σχήμα μικρό, εκτός εμπορίου. Στα Γράμματα δημοσιεύονταν ποιήματα (Ιούλιος) που ο Σικελιανός είχε στείλει την προηγούμενη χρονιά, όπως και το κείμενο της διάλεξης (24/4) που έδωσε ο Π. Περίδης στο εντευκτήριο του περιοδικού. Σύμφωνα με μαρτυρία του Αρ. Καμπάνη έχει ήδη αρχίσει τον Ασκληπιό.

1916

Συνεχίζει να δουλεύει τον Ασκληπιό, drame mystique κατά μαρτυρία της Εύας. Αρχίζει επίσης το ποίημα Μήτηρ Θεού. Οι περιπλανήσεις του συνεχίζονται. Κυκλοφορεί ο τρίτος τόμος του Προλόγου στη Zωή, Η Συνείδηση της Γυναίκας. Δημοσιεύει τον Δεκέμβριο στην Ακρόπολη το ποίημα Για το Βασιλιά και Της πείνας το καμίνι (από αφορμή την πείνα εξαιτίας του αποκλεισμού του Κράτους των Αθηνών από τους συμμάχους).

1917

Τον Ιανουάριο στην Κηφισιά. Δημοσιεύει Της Κόπρου το ψωμί. Τον Φλεβάρη βρίσκεται στον Όσιο Λουκά όπου αργότερα τον συναντά ο Ίων Δραγούμης. Δημοσιεύονται στο περ. Λόγος τα τρία πρώτα μέρη της Μητέρας Θεού. Τον Μάη φεύγει με τον Καζαντζάκη για την Πραστοβά της Μάνης, όπου ο Καζαντζάκης θέλει να αξιοποιήσει ένα λιγνιτωρυχείο. Αρχιεργάτης ο Γεώργιος Zορμπάς, ο κατοπινός Αλέξης. Γράφει το ποίημα Ο χαιρετισμός [χρον. Νύχτα 1 Ιουνίου 1917. Μάνη] για τον Κωνσταντίνο που φεύγει εξόριστος. Τυπώνεται Η Συνείδηση της Πίστης. Συγκλονισμένος από τον θάνατο του Rodin, γράφει στη Συκιά κείμενο για να δημοσιευτεί στα Γράμματα της Αλεξάνδρειας.

1918

Στο περ. Λόγος τυπώνεται το τέταρτο άσμα της σύνθεσης Μήτηρ Θεού. Τον Απρίλιο αρχίζει να τυπώνεται Το Ποίημα [=Πάσχα των Ελλήνων]. Η έκδοση σταματάει. Τον Ιούλιο δημοσιεύεται στα Γράμματα το κείμενό του Αύγουστος Ροντέν. Επίσης το ποίημα Αφροδίτ÷η Ουρανί÷α. Δεν υπήρξε περαιτέρω συνεργασία με τα Γράμματα της Αλεξάνδρειας.

1919

Εκδρομές με τον Καζαντζάκη. Δημοσιεύεται στον Λόγο το πέμπτο άσμα της Μητέρας Θεού. Τυπώνεται το κείμενό του για τον Περικλή Γιαννόπουλο κι αυτό εκτός εμπορίου. Πρώτη δημοσίευση αποσπάσματος από τον Ασκληπιό στη Λύρα με εισαγωγικό σημείωμα. Στο περιοδικό Οι Νέοι δημοσιεύουν αποσπάσματα από το Πάσχα των Ελλήνων. Μια σειρά από ποιήματα δημοσιεύονται στη Λύρα. Ανάμεσά τους ο Χαιρετισμός στον Νίκο Καζαντζάκη. Τον Οκτώβρη βρίσκεται στη Μονή του Προφήτη Ηλία στην Άμφισσα. Αρχίζει να κάνει λόγο για την κατοπινή Δελφική του Ιδέα.

1920

Οι μετακινήσεις του έτους: Συκιά - Μονή Αγίου Σεραφείμ - Συκιά - Απάνω Αγόριανη. Στο περ. Οι Νέοι δημοσιεύονται μέρη από το Πάσχα των Ελλήνων. Οι εκδότες του περιοδικού παίρνουν εν αγνοία του Σικελιανού την πρωτοβουλία να εκδώσουν ανθολόγιο ποιημάτων του με τίτλο Στίχοι. Η έκδοση έχει τα χάλια της, ο ποιητής δυσαρεστείται, τα βιβλία δεν κυκλοφορούν. Παρά τη δυσαρέσκειά του όμως τα αποθηκευμένα στο σπίτι του πουλήθηκαν, για λόγους επιβίωσης, στην Κατοχή. Για την επάνοδο του Κωνσταντίνου τον Νοέμβρη δημοσίευσε στο τεύχος Στου Βασιλιά το Γυρισμό τα ποιήματα Ο Χαιρετισμός και Το μαρτύριο του Όσιου Σεραφείμ στον Ελικώνα.

1921

Στις 2 Απριλίου επιβιβάζεται σε ιταλικό πλοίο με προορισμό τους Αγίους Τόπους. Φτάνει στην Ιερουσαλήμ στις 7/4. Μέχρι τις 26/4 (π.η.) επισκέπτεται όλους τους τόπους όπου βάδισε και δίδαξε ο Χριστός και βίωσε το Πάθος του. Από το ταξίδι κράτησε Ημερολόγιο. Κινείται μεταξύ Συκιάς - Δελφών και ονειρεύεται ένα κοσμικό μοναστήρι, που θά χε πρότυπη σχολή και ινστιτούτο, μαζί με τη δημιουργία μεγάλου περιοδικού, σχολιάζει ο Φ. Γιοφύλλης. Γράφει το πρώτο μέρος πεζής τριλογίας που ήθελε να εκδώσει υπό τον τίτλο Δελφικός Λόγος, τον Λόγο Σπερματικό. Στο βιβλίο του Ηubert Ρernot La Grce Αctuelle dans ses potes, Garnier, Ρaris 1921, μεταφρασμένα δύο ποιήματά του [Δέηση - Ρrire, Προσευχή για τα Γιάννενα -Ρrire pour Janina].

1922

Περιηγήσεις σε Πελοπόννησο - Αττική με τον Ν. Καζαντζάκη. Τον Μάρτη κυκλοφορεί το Ανοιχτό Υπόμνημα στη Μεγαλειότητά του, στο οποίο παίρνει ολοφάνερα το μέρος του Κωνσταντίνου και τον συμβουλεύει να δώσει τα χέρια με τους Τούρκους. Ο Γιοφύλλης επιχειρεί την έκδοση Ανθολογία των νέων ποιητών μας (1900-1920) [από τον Σικελιανό ώς τον Δρίβα]. Από τον Μάη μέχρι τον Αύγουστο εκδρομές πάλι: Συκιά - Zεμενό - Κυκλάδες με τον Γ. Μπούρλο (ηθοποιό που υποδύθηκε στις Δελφικές Γιορτές τον Προμηθέα Δεσμώτη). Στην Άνω Αγόριανη Παρνασσού μαθαίνει τα νέα για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Κλείνεται στο δωμάτιό του και κλαίει, γράφει ο Μπούρλος. Συνθέτει τον Όρκο των Κοινοτήτων στη Μάνα Ελλάδα.

1923

Στη Νέα Πολιτική δημοσιεύεται απάντησή του σε Έρευνα επί της Βαλκανικής προσεγγίσεως και οι Ομιλίες μου στους αρίστους. Πρόκειται μάλλον για τις πρώτες εισηγήσεις μιας προγραμματισμένης σειράς που δεν πραγματοποιήθηκε. Η Δελφική Ιδέα αρχίζει να σχηματοποιείται σιγά-σιγά και ήδη από τον Μάρτη με ομιλία του Κλ. Παράσχου να χτίζεται η εικόνα του Σικελιανού.

1924

Επιχειρεί ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση μέσω Γερμανίας, όπου πηγαίνει με την Εύα, η οποία στο tingen είχε παραγγείλει το Εvion Ρanarmonion (είδος κλειδοκυμβάλου, έμπνευση του Κ. Ψάχου για την απόδοση της βυζαντινής μουσικής). Το ταξίδι δεν πραγματοποιήθηκε. Το καλοκαίρι φιλοξενεί τον Μητρόπουλο στη Συκιά. Πηγαινοέρχεται από τη Συκιά στους Δελφούς με μια παρένθεση (1-17/12) στην Ολυμπία.

1925

Μένει μόνιμα στους Δελφούς. Τον Απρίλιο προσφωνεί ελβετούς εκδρομείς. Καλεί από την Αθήνα, Μαρούσι και Κηφισιά 100 περίπου μέλη της πνευματικής και διαλεχτής κοινωνίας να έρθουν στους Δελφούς όπου τους αναπτύσσει το δελφικό του πρόγραμμα (1-3/5). Τον Ιούνιο απαγγέλλει την Ωδή στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη στη Λευκάδα στις γιορτές για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του βάρδου της Μαδουρής.

1926

Τον Φλεβάρη πεθαίνει η μητέρα του. Θάπτεται στους Δελφούς. Μεγάλη κινητικότητα των Σικελιανών και των περί αυτούς. Η Εύα ασκεί τον χορό για τη διδασκαλία του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου, φροντίζει για τη μουσική, υφαίνει τα ρούχα. Ο Σικελιανός γράφει άρθρα στο Ελεύθερον Βήμα προσπαθώντας να εξηγήσει τα κίνητρά του για τη δελφική προσπάθεια, γράφει ατελείωτα γράμματα σε ξένους διανοούμενους, ασχολείται με τις προσκλήσεις. Τυπώνεται σε μεγάλο σχήμα Η Αφιέρωση του Δελφικού Λόγου.

1927

Στις 9-10 Μαίου οι Δελφικές Γιορτές που εκτός από την παράσταση του Προμηθέα περιλαμβάνουν αθλητικούς αγώνες, έκθεση λαικής χειροτεχνίας λαμπαδηδρομίες κ.λπ. Η επιτυχία υπήρξε πρωτοφανής. Ο ποιητής μετά την παράσταση του Προμηθέα (9/5) εκφωνεί εμπνευσμένο λόγο στα γαλλικά, που δημοσιεύτηκε στο περ. Ιdal et ralit υπό τον τίτλο Ρarοles Delphiques και πρόλογο του Μario Μeunier. Την τρίτη μέρα, που ο Προμηθέας επαναλήφθηκε για τους ντόπιους, ο ποιητής με λίγα εμπνευσμένα λόγια τούς κάλεσε να ορκιστούν τον μεγάλο ορφικό όρκο. Στις 29/5 μιλάει στον Πειραιά για τις Γενικές γραμμές της Δελφικής Προσπάθειας. Τον Σεπτέμβρη η Εύα πηγαίνει στις ΗΠΑ για να προωθήσει τη Δελφική Ιδέα και το έργο του Άγγελου.

1928

Μένει στους Δελφούς με μικρές διακοπές. Στον Πύργο της Ηλείας μιλάει για Τα αετώματα της Ολυμπίας. Στέλνει από τους Δελφούς να τυπωθεί ο Λόγος Σπερματικός και παίρνει τα πρώτα δοκίμια. Στις ΗΠΑ η Αlma Reed έχει μεταφράσει την Αφιέρωση του Δελφικού Λόγου. Στις 4/11 φεύγει για το Παρίσι όπου συναντά την Εύα και όπου προσπαθεί να συνεργαστεί με ορισμένους γάλλους διανοούμενους για την προετοιμασία των [Δελφικών] εορτών [του 1930]. Απογοητεύεται πλήρως από την σχεδόν εχθρική στάση που κράτησε απέναντί του ο Εd. Schur, με τον οποίον όμως είχε μέχρι τότε διατηρήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα αλληλογραφία.

1929

Στις 25/3 ο Σίμος Μενάρδος εκφωνεί λόγο στη συνεδρία της Ακαδημίας, για τη βράβευση του έργου του ζεύγους Σικελιανού. Είχε εισηγηθεί ο Κ. Παλαμάς. Το περ. Ιόνιος Ανθολογία (Μαρτ.-Απρίλ.) ρίχνει την ιδέα να προταθεί ο Σικελιανός για το βραβείο Νobel. Στα μέσα του Αυγούστου τον επισκέπτεται στους Δελφούς ο Εd. Ηerriot (γάλλος πολιτικός, συγγραφέας, πρωθυπουργός) παρέα με τον Σεφέρη. Στις 22/8 ο ποιητής γράφει το άρθρο Λίγες Φιλολογικές κουβέντες μου με τον Ερριό που δημοσιεύεται στην εφ. Πρωία (25/8). Στην ίδια εφ. δημοσιεύεται προς τα τέλη του Οκτώβρη το κείμενό του Το Δωρικό Πανεπιστήμιο των Δελφών [προσχέδιο].

1930

Στο περ. Πρωτοπορία δημοσιεύτηκε ο Σπερματικός Λόγος με τίτλο Ένα παλιό μου ορφικό προανάκρουσμα για τους Δελφούς [χρονολόγηση: 1921]. Μιλάει στην Αρχαιολογική Εταιρεία τον Γενάρη για τον προορισμό της Κοινότητας. Τον Μάη (1-3, 6-8, 11-13) επαναλαμβάνονται οι Δελφικές Γιορτές, κατά τις οποίες, εκτός από τον Προμηθέα Δεσμώτη που διδασκόταν την πρώτη κάθε τριημέρου, ανέβηκαν και οι Ικέτιδες του Αισχύλου. Πλήρης οικονομική κατάρρευση των Σικελιανών. Τον Οκτώβριο συνέρχεται στην Αθήνα η Α' Βαλκανική Συνδιάσκεψη. Σκοπός: η προσέγγισις των βαλκανικών κρατών, και, τελικώς, η πραγματοποίησις της ενώσεως αυτών, της Ελλάδος τουτέστι, της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Ρουμανίας και της Τουρκίας. Στις 12 Οκτωβρίου οι σύνεδροι εκδράμουν στους Δελφούς. Ο Σικελιανός δράττεται της ευκαιρίας και από το καταφύγιό του της Ελευσίνας πηγαίνει στους Δελφούς και απευθύνει στους εκδρομείς Λίγα λόγια στα μέλη της Βαλκανικής Συνδιάσκεψης στα γαλλικά.

1931

Μιλάει στον Παρνασσό (2/2) με θέμα: Η Δελφική Ιδέα. Στις 8/2, στο σπίτι του Ν. Αιγινήτη υπογράφεται το καταστατικό της Δελφικής Ένωσης. Τον Ιούνιο μιλάει στον Στρατό της Θράκης (στην Κομοτηνή) στην καθαρεύουσα με θέμα: Ο Δελφικός Πυρήν φορεύς της παγκοσμίου πνευματικής θελήσεως. Με συνεντεύξεις του προσπαθεί να κάνει σαφές το νόημα αλλά και την Πρακτική της Δελφικής Ιδέας. Στο τέλος της χρονιάς μένει στην Ελευσίνα και κατά μαρτυρία του Γιοφύλλη επανέρχεται στις μελέτες του για τα ελευσίνια-ορφικά μυστήρια.

1932

Στο Καλαμάκι γράφει το έργο Ο Τελευταίος Ορφικός Διθύραμβος ή ο Διθύραμβος του Ρόδου που θέλει να το θεωρεί ως αρχή της σειράς των τραγωδιών του (εκδίδεται τον Σεπτέμβρη).

1933

Οι μεγάλες οικονομικές δυσκολίες δεν επιτρέπουν μετάβαση του Σικελιανού στην Αλεξάνδρεια, όπου ήταν καλεσμένος από το Γαλλικό Λύκειο για να μιλήσει. Οι ίδιες δυσκολίες δεν του επιτρέπουν να εκδώσει τον προαναγγελθέντα Λυρικό Βίο. Κυκλοφορεί από τον Πυρσό, μεταφρασμένος στα γαλλικά από τον ίδιο, Ο Διθύραμβος του Ρόδου. Στις 24/4 δοκιμαστική παράσταση στον λόφο του Φιλοπάππου του Διθύραμβου του Ρόδου. Οι κριτικές ποικίλουν. Τον Αύγουστο η Εύα φεύγει για τις ΗΠΑ. Έχει υπογράψει συμβόλαιο για παραστάσεις αρχαίου θεάτρου με τον Ρ. Ρerkins, ο οποίος το αθέτησε. Στο τέλος του χρόνου νοικιάζει το μικρό σπιτάκι κοντά στο Μοναστήρι της Φανερωμένης στη Σαλαμίνα, το οποίο μέχρι το τέλος της ζωής του χρησιμοποιεί ως ερημητήριο.

1934

Ένα ταξίδι του στην Παλαιστίνη ματαιώνεται πάλι για λόγους οικονομικούς. Στις 26/7 υπογράφεται το επίσημο καταστατικό της ίδρυσης της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ο Σικελιανός από τα πρώτα ενεργά μέλη. Τον Σεπτέμβριο βρίσκεται στο Λοκάρνο στο 30ο Συνέδριο Ειρήνης, όπου στην ομιλία του προσπαθεί να υποστηρίξει το Δελφικό του όραμα. Μένει για λίγο στη Γενεύη και κατόπιν πηγαίνει στο Παρίσι για την προώθηση της Δελφικής Ιδέας. Γνωρίζεται με τον Ρaul Valry. Η προσπάθειά του να συγκληθεί συνέδριο με την σύμπραξη και υποστήριξη του Ινστιτούτου Πνευματικής Συνεργασίας πέφτει στο κενό για λόγους πάλι οικονομικούς. Στις 3/11 δημοσιεύεται ο Νόμος 6322/1934 περί συστάσεως Δελφικού Οργανισμού. Γράμμα κενό. Πρώτη εμφάνιση του Προλόγου στον Λυρικό Βίο με τη δημοσίευση αποσπάσματος στην εφ. Νέος κόσμος (9/12). Τίτλος: Το πρώτο βήμα της μύησής μου στην αδιαίρετη ποιητική αλήθεια.

1935

Δημοσιεύονται τα ποιήματα Ιερά Οδός, Προσευχή, Στ Όσιου Λουκά το μοναστήρι. Γράφει τον πρόλογο στο βιβλίο του Ρaul Valry Ευπαλίνος ή ο αρχιτέκτων που μετέφρασε η Έλλη Λαμπρίδη. Τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη δίδει τέσσερις ομιλίες που τις τιτλοφορεί Η Ελευσίνια Διαθήκη. Τη χρονιά αυτή κυκλοφορεί και η ανθολόγηση ποιημάτων του από τον Άγι Θέρο με τίτλο Τα λυρικά του Σικελιανού.

1936

Στις 3/4 η ομιλία του Σικελιανού στον Παρνασσό Ο Παλαμάς ασκητής και μύστης εντυπωσιάζει. Στον ίδιο χώρο τον Δεκέμβρη μιλάει με θέμα Η Δελφική Ιδέα. Δημοσιεύει μόνον δύο ποιήματα: Στο έρμο χωράφι εκεί στη Σαλαμίνα και Φθινόπωρο 1936. Η υγεία του κλονίζεται. Η χώρα κλονίζεται από τη δικτατορία του Μεταξά (4/8).

1937

Στις 22/5 δημοσιεύεται στο περ. Νεοελληνικά Γράμματα με τίτλο Το αίτημα του Σικελιανού λόγος για την αρχαία τραγωδία που ο ποιητής εκφώνησε στο Α' Πανελλήνιο Πανθεατρικό Συνέδριο. Στα Νέα Γράμματα καθ' όλη τη διάρκεια του έτους δημοσιεύει τα ποιήματα Φθινόπωρο 1936, Carmen Οccultum, Η κορφή του Νισύρου, Αναδυομένη, Στ Όσιου Λουκά το μοναστήρι, Λιλίθ και στη Νέα Εστία τα ποιήματα Η αυτοκτονία του Ατζεσιβάνο, Τα περιστέρια, Ιωάννης Συκουτρής, Γράμματα. Το φθινόπωρο η υγεία του επιδεινώνεται.

1938

Περί τα τέλη Φεβρουαρίου προλογίζει ρεσιτάλ απαγγελίας της Πούπας Κοκκινάκη με την ομιλία του Ο Ποιητικός προφορικός λόγος και η εποχή μας. Η Έλλη Λαμπρίδη τού γνωρίζει την Άννα Καμπανάρη-Καραμάνη. Αρχίζει μια εφηβική αλλά βαθιά και μυστική περιπέτεια με πήγαιν'-έλα του Άγγελου στον Βόλο και διαμονές στο Πήλιο (όπου ο πρώτος σύζυγος της Άννας Γ. Καραμάνης, γιατρός φυματιολόγος, διατηρούσε σανατόριο) και δραματικές καθόδους της Άννας στην Αθήνα. Στον Βόλο ο ποιητής γνωρίζεται με τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου Οι φίλοι των Γραμμάτων και στις 23/10 δίνει διάλεξη με θέμα Η φύση και η Αποστολή του Λυρισμού που γράφτηκε στο Πήλιο. Το κείμενο της συγκλονιστικής ομιλίας που έκανε τον Νοέμβρη στη Συναγωγή του Βόλου δεν διασώθηκε.

1939

Μένει κυρίως στη Σαλαμίνα. Δημοσιεύονται στα Νέα Γράμματα τα ποιήματα Μελέτη θανάτου και Μήτηρ Θεού. Το τελευταίο, με σχόλια της Έλλης Λαμπρίδη, και στο περ. Νέα Πολιτική. Χωρίς να έχει υποβάλει έργα στην αρμόδια επιτροπή, βραβεύεται με το Λογοτεχνικό Βραβείο για το σύνολο του έργου του.

1940

Ματαιώνεται η έκδοση του Λυρικού Βίου. Ανήμερα του Αγίου Πνεύματος παντρεύονται με την Άννα στον περίβολο της Παναγίτσας, μέσα στον Ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Στις 11/7 υπογράφεται ιδιωτικό συμφωνητικό για την έκδοση του Λυρικού Βίου μεταξύ του εκδότη Γ. Γκοβόστη και του Σικελιανού. Όμως εξαιτίας της κήρυξης του πολέμου η έκδοση ματαιώνεται. Στη Φτέρη Αιγίου, όπου περνούν οι Σικελιανοί το καλοκαίρι, τελειώνει την τραγωδία του Σίβυλλα, που τη διαβάζει στις 2/11 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Δημοσιεύονται αποσπάσματα του Προλόγου στον Λυρικό Βίο στα Νεοελληνικά Γράμματα (23/11). Τον Δεκέμβρη μιλά δύο φορές από το ραδιόφωνο για το ολοκληρωμένο νόημα της ελληνικής επιστράτευσης και τις ελληνικές πνευματικές αξίες.

1941

Δημοσιεύει μια σειρά συγκλονιστικών ποιημάτων που έχουν σχέση με τον πόλεμο και εμψυχώνει τους στρατιώτες του μετώπου καθώς και τον άμαχο πληθυσμό. Μέσα στη γερμανική κατοχή δημοσιεύει στη Νέα Εστία τα άρθρα του Το σημερινό ελληνοκεντρικό μας αίτημα και Ο Δωριέας Πρωθιεράρχης μας. Συνέτρεξε με όλα του τα μέσα την Αντίσταση, χωρίς όμως να υπάρχουν ντοκουμέντα (απλώς μαρτυρίες που χωρίς έλεγχο αναπαράγονται) πως ήταν σε κάποια ομάδα. Η δική του αντίσταση τον έβαζε στον μεγαλύτερο από τους κινδύνους.

1942

Τον Ιούλιο από τις εκδόσεις Άλφα Ι. Σκαζίκη εκδίδονται οι δύο του ομιλίες για τον Παλαμά. Τον Φεβρουάριο στο σπίτι του Πρεβελάκη συναντά τον Καζαντζάκη, με τον οποίον είχαν ψυχρανθεί πριν από χρόνια. Αναγνωρίζονται πάλι αδερφοί και τον Μάιο πηγαίνουν στην Αίγινα όπου βρίσκονταν οι Καζαντζάκηδες. Μένουν στο σπίτι του ζωγράφου Τάκη Καλμούχου. Στην Αίγινα έγραψε την τραγωδία Ο Δαίδαλος στην Κρήτη και το ποίημα Μέγιστον Μάθημα. Κυκλοφορούν κρυφά τα Ακριτικά, μια σειρά χειρόγραφα ποιήματα σπάνιας έμπνευσης, με ξυλογραφίες του Σπύρου Βασιλείου.

1943

Εκδίδεται η ποιητική αυτοανθολογία του Σικελιανού Αντίδωρο. Το Κατορθωμένο Σώμα, τελευταίο ποίημα της Συνείδησης της Προσωπικής Δημιουργίας τυπώνεται εδώ για πρώτη φορά. Στην κηδεία του Μαλακάση ο Σικελιανός απαγγέλλει το ποίημα Μαλακάσης (27/1). Μετά από ένα μήνα, στην κηδεία του Παλαμά (28/2), απαγγέλλει το ποίημα Παλαμάς. Ήταν η πρώτη ενώπιος ενωπίω δημόσια πράξη αντίστασης. Τον Μάη μιλάει στο θέατρο Κυβέλη θέμα: Από τα τελευταία χρόνια του Παλαμά. Τον Ιούνιο εκλέγεται πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Τον Δεκέμβρη δημοσιεύει το ενωτικό ποίημα Το μήνυμά της, που δημιούργησε σάλο και όλοι φρόντισαν να το εκμεταλλευτούν.

1944

Εκδίδεται η μετάφραση των Ακριτικών στα γαλλικά, από τον Οctave Μerlier. Εκδίδονται επίσης τα Ακριτικά, πανομοιότυπα των χειρόγραφων του 1943, με πρόλογο των εκδοτών γραμμένο από το χέρι του Γ. Σεφέρη. Από τις εκδόσεις Άλφα του Ι. Σκαζίκη τυπώνεται δίγλωσση, ελληνικά-γαλλικά, η Μήτηρ Θεού μετάφραση και εισαγωγή του Robert Levesque. Στις 14/10 εκφωνεί από το ραδιόφωνο τον πρώτο πανηγυρικό της απελευθέρωσης. Εντυπωσιάζει όπως και η ομιλία του Προς μια αποφασιστική πνευματική στροφή στην πρώτη (5/11) μετακατοχική συνέλευση της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

1945

Στα Ελεύθερα Γράμματα δημοσιεύεται το Πνευματικό Εμβατήριο (19/5). Δημοσιεύεται επίσης μια σειρά από άρθρα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και αφορούν στο πνευματικό υπόβαθρο της πολιτικής συνείδησης και τοποθέτησης του Σικελιανού. Υποψήφιος για την Ακαδημία. Δεν εκλέγεται. Η εφ. Ελευθερία αποδίδει τη μη εκλογή του σε φανατισμό. Στα Δημοκρατικά Χρονικά δημοσιεύεται η είδηση ότι το Εθνικό Θέατρο θα ανεβάσει τη Σίβυλλα. Στις 11/11 παντρεύουν τον Νίκο και την Ελένη Καζαντζάκη στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση. Τον Δεκέμβρη υπογράφει διακήρυξη λογοτεχνών να δοθεί γενική αμνηστία, γεγονός που δημιούργησε τριγμούς σε ορισμένες του σχέσεις.

1946

Εκδίδεται η τραγωδία του Ο Χριστός στη Ρώμη πολυτελώς από τις εκδόσεις Άλφα και σε έκδοση κοινή από Τα Νέα Βιβλία. Το Εθνικό Θέατρο δεν ανεβάζει τελικά τη Σίβυλλα μη αντέχοντας τις πιέσεις αλλά και τις κριτικές όπως Το μαλιαρό δράμα κ.λπ. Στις 30/4 η ΕΕΛ υποβάλλει την υποψηφιότητά του για το βραβείο Νobel αλλά επανέρχεται με νέο έγγραφο (27/5) και υποβάλλει και αυτή του Καζαντζάκη. Πρακτική που δεν βοήθησε κανέναν απ τους δύο. Την προηγούμενη είχαν παρουσιάσει τον Ρaul Εluard στο θέατρο Αττικόν και στις 27/5 ο R. Levesque μιλάει για το έργο του Σικελιανού. Προλόγησε ο Εluard. Η υποψηφιότητα του Σικελιανού έχει σοβαρή υποστήριξη από ξένες προσωπικότητες, αλλά υπήρξε έντονη η ντόπια αντίδραση. Το Νobel πήρε ο Η. Ηesse. Μέσα σ αυτή τη χρονιά κυκλοφόρησαν οι δύο πρώτοι τόμοι του Λυρικού Βίου. Επίσης ανθολογία ποιημάτων σε γαλλική μετάφραση από τον R. Levesque και πρόλογο του Εluard, με τίτλο Sikelianos, Choix des pomes. Εκλέγεται πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

1947

Εκδίδεται και ο τρίτος τόμος του Λυρικού Βίου. Εκλέγεται πάλι πρόεδρος της ΕΕΛ μετά από επαναληπτικές αρχαιρεσίες (11/5). Στις 21/8 μιλάει στο συνέδριο του Μontreux της Ελβετίας όπου προτείνει την καθιέρωση της νεοελληνικής ως διεθνούς γλώσσας της Παγκόσμιας Ομοσπονδιακής Οργάνωσης. Η υγεία του επιδεινώνεται. Τον Δεκέμβρη έχει ήδη τυπωθεί από το τυπογραφείο του Μηνά Μυρτίδη Ο θάνατος του Διγενή με ξυλογραφίες του Σπύρου Βασιλείου για τη σειρά του Γαλλικού Ινστιτούτου. Το βιβλίο εξαφανίστηκε για δυο χρόνια.

1948

Η υγεία του επιδεινώνεται συνεχώς. Μέσα Φεβρουαρίου μπαίνει στο νοσοκομείο Η Παμμακάριστος, γι αυτό και έχει παραιτηθεί από την προεδρία της ΕΕΛ.

1949

Στις 2/2 μιλάει στο Γαλλικό Ινστιτούτο με θέμα: Ιουδαισμός και Ελληνισμός. Η διάλεξή του στο Βρετανικό Συμβούλιο για την Τρικυμία του Σαίξπηρ (1/4) και αυτή για τον Γ. Βιζυηνό στο θέατρο Αλίκη υπήρξαν οι τελευταίες.

1950

Εκδίδονται από το Γαλλικό Ινστιτούτο οι δύο τόμοι της Θυμέλης. Ο πρώτος περιλαμβάνει τον Διθύραμβο του Ρόδου, τον Δαίδαλο στην Κρήτη και τη Σίβυλλα. Ο δεύτερος μόνον τον Θάνατο του Διγενή αλλά με νέο εξώφυλλο και με τίτλο Χριστός Λυόμενος. Ο Θάνατος του Διγενή. Τον Μάη εισάγεται πάλι στην Παμμακάριστο με εγκεφαλικό. Επιδείνωση της υγείας του.

1951

Η υποψηφιότητά του για το Νobel εξακολουθεί να υπάρχει. Ο Δ. Κόκκινος εισηγείται πάλι στην Ακαδημία την εκλογή του. Εκλέγεται ο Σ. Σκίπης. Προλογίζει τα Τραγούδια των Ελλήνων του Άγι Θέρου. Από κάποιο λάθος στην Κηφισιά, όπου έμενε, αντί για το φάρμακό του πήρε απολυμαντικό. Μεταφέρεται στην Παμμακάριστο. 19 Ιουνίου: Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός... πάει να τους συναντήσει. 20 Ιουνίου απόγευμα. Από τη Μητρόπολη στο Α' Νεκροταφείο. Το πλήθος ακολουθεί βουβό και αμήχανο.