Η «Ανάκριση» του Πέτερ Βάις αποτελεί το μέγιστο μάθημα ιστορίας προς όλους και αφύπνισης συνειδήσεων. Ο Κώστας Καζάκος στον ρόλο του Ανακριτή μας αναγκάζει ακόμα και να ντραπούμε για την «ένοχη ανοχή μας».
Κανείς δεν μπορεί σήμερα να ισχυριστεί ότι δεν ξέρει. Ή ότι δεν θυμάται. Όποιος λέει ότι δεν ξέρει ή έχει συμφέρον να κάνει τον ανήξεροή…Το ένα χειρότερο από το άλλο.
Με τα πολλά χρόνια και με τη συνεχή άσκηση, κάποιες επιλογές μας, άλλες αυθόρμητες κι άλλες ηθελημένες, έχουν πια παγιωθεί, έχουν αποκτήσει οργανική μορφή κι έχουν διαμορφώσει και καθορίσει τον προσωπικό κώδικα συμπεριφοράς και επικοινωνίας μας.
Μέσα οε μια πορεία διαρκούς αμφιβολίας και αμφισβήτησης, έρχεται κάποια ώρα, που για τις βασικές σου επιλογές, δεν έχεις πλέον κανένα δικαίωμα, έστω και της παραμικρής αμφιβολίας ή αμφισβήτησης. Είναι οι επιλογές αυτές που δίνουν το νόημα της ζωής μας. Κι αυτό το νόημα, το υπερασπιζόμαστε, ακόμα και με την ίδια μας τη ζωή.
Σήμερα, αυτή η ζωή μας βρίσκεται, όσο ποτέ άλλοτε, σε τρομερό κίνδυνο. Ή αν θέλετε, βρίσκεται και πάλι σε τρομερό κίνδυνο. Η βαρβαρότητα, η χυδαιότητα κι όλα τα βαριά υλικά του φόβου, έχουν κατακλύσει τη ζωή μας. Η ζωώδης επιβίωση που έχει επιβληθεί, επιχειρεί συστηματικά να αφαιρέσει από τους ανθρώπους και τα τελευταία ίχνη της λεγόμενης «ανθρωπιάς». 0 εκφασισμός της ζωής μας προχωράει με γρήγορους ρυθμούς. Έντρομοι οι άνθρωποι στέκουν αποχαυνωμένοι μπροστά στο φαινόμενο.
Πλήθος τα ερωτηματικά:
Τι ακριβώς είναι ο φασισμός ;
Ποιός τον εκτρέφει ;
Ποιούς εξυπηρετεί ;
0 μεγάλος μας Αλεξανδρινός, μας έχει ενημερώσει:
Ά όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.
Σήμερα, που έχει απαγορευτεί στους ανθρώπους να επιθυμούν και να σχεδιάζουν, εμείς καλλιεργούμε ένα πλήθος επιθυμιών και παλεύουμε να τις πραγματώνουμε.
Επιθυμούμε να μετέχουμε στην κατάκτηση της γνώσης και να αντιμετωπίζουμε την άγνοια σαν έναν τυφλό ρινόκερο που καταστρέφει τα πάντα γύρω του. Επιθυμούμε να συντηρούμε τη μνήμη μας, να την έχουμε σε πλήρη ετοιμότητα, και να μην αφήνουμε τα ουσιώδη της ζωής μας να βυθίζονται στα τάρταρα της λησμονιάς.
Επιθυμούμε να κυλάει το αίμα καυτό στις φλέβες μας, για να μπορούμε να νοιαζόμαστε για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας και να μην αφήνουμε την αδιαφορία να νεκρώνει τις αισθήσεις μας.
Επιθυμούμε να είμαστε ευαίσθητοι, ευγενικοί και αποφασισμένοι, σαν ένα ζωντανό κύτταρο μέσα στο κοινωνικό σώμα κι όχι σαν μια απόφυση περιττή ή σαν ένα κύτταρο καρκινικό. Με δυο λόγια, επιθυμούμε να μετέχουμε στην ακριβή συντροφιά των αγωνιζόμενων ανθρώπων, που παλεύουν ανυποχώρητα να απελευθερωθούν από το φόβο.
Από τους μικρούς καθημερινούς φόβους μέχρι το μεγάλο φόβο της γέννησης και του θανάτου. Για όλα αυτά, αισθανόμαστε προνομιούχοι.
Η «Ανάκριση» του Πέτερ Βάις μπορεί να είναι μια πυξίδα που θα μας βοηθήσει να ξαναβρούμε το δρόμο μας.
Θα μας οργώσει τη μνήμη και μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα, μέσα από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα που συνέβησαν στα τρομερά χρόνια των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης, θα μας αναγκάσει να ξαναθυμηθούμε, κάτω από ποιά διαδικασία ο άνθρωπος μπορεί να χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του και να μεταβληθεί σ' ένα άβουλο και θλιβερό κτήνος. Θα μας αναγκάσει ακόμα να ντραπούμε για την «ένοχη ανοχή μας». Κανείς δεν μπορεί σήμερα να ισχυριστεί ότι δεν ξέρει. Ή ότι δεν θυμάται. Όποιος λέει ότι δεν ξέρει
ή έχει συμφέρον να κάνει τον ανήξερο
ή…
Το ένα χειρότερο από το άλλο.
Το συγκρότημα στρατοπέδων Άουσβιτς - Μπιρκενάου είναι στην Κρακοβία της Πολωνίας. Κι επειδή το απελευθέρωσε ο Σοβιετικός Στρατός, δεν ισοπεδώθηκε ώστε να χαθούν τα ίχνη αλλά έμεινε όπως βρέθηκε. Ένας τόπος Θρήνου και Μνήμης. Κι όπως είπε ένας ορκισμένος φασίστας που ζει ανάμεσά μας: «ευτυχώς που το Αουσβιτς έμεινε όπως ήταν γιατί μπορεί να μας ξαναχρειαστεί».
Αλλά, όπως πολύ σωστά έχει ειπωθεί, δεν μπορείς να μιλήσεις για το φασισμό, αν δεν μιλήσεις για τον καπιταλισμό και τις κρίσεις του. Από εμάς εξαρτάται να μην τους ξαναδώσουμε αυτήν την ευκαιρία.
Κώστας Καζάκος
Για ένα θέατρο ηθικής
Πάντα το θέατρο ήταν συνδυασμένο με την αισθητική (την καλή γραφή, την ευχάριστη και εντυπωσιακή όψη, την καλλιέπεια στην εκφορά του λόγου, στο ευγενικό ήθος των ηρώων). Πολλές φορές πιστέψαμε ότι πετύχαμε την «υπέρβαση» παρουσιάζοντας πιο αφτιασίδωτη τη ζωή ή μεταφέροντας μια πιο ωμή γλώσσα μέσα στις σκηνές μας. Άλλες φορές αφήσαμε να λυθεί ο πανικός της ψυχή μας και εκφράστηκαν τ' ανομολόγητα ως τότε πάθη μας ή οι φόβοι μας. Άλλες πάλι είπαμε με ευθύτητα τη βαθιά μας πίστη για έναν καλύτερο κόσμο με λέξεις τραχιές.
Όλα όμως τοποθετούσαν τον παραλήπτη απέναντι μια και επιλέγαμε πάντα τη θέση της «συνείδησης».
Τα κινήματα ή οι σχολές ήταν αισθητικές προτάσεις.
Δεν έχουμε καιρό για άλλες προφάσεις.
Όταν γύρω μας τα γεφύρια της ανταλλαγής ιδεών κόβονται.
Το φάντασμα της πείνας πλανιέται στις πόλεις μας.
Όταν η πνευματική εξαθλίωση έχει το όνομα «συρμός».
Όταν η εκμετάλλευση από άνθρωπο σε άνθρωπο διαβάζεται σαν αριθμοί που ευημερούν.
Όταν η ανθρώπινη συνείδηση αλλοιώθηκε από τις προσωπικές επιθυμίες.
Θέλω
Να πιστέψω
Στο ζωντανό σώμα της Ιστορίας
Στις μαρτυρίες των ανθρώπων
Στον παντοτινό σκοπό του ανθρώπου
Στην συνεργασία για ν' αποτρέψουμε το πιο σκοτεινό πρόσωπο του φασισμού που μας αγκαλιάζει..
Σε ένα θέατρο που δεν παράγει αισθητική αλλά δημιουργεί ηθική.
Υ. Γ. Ευχαριστώ τον Κώστα για την μεγάλη τιμή αλλά και όλα τα παιδιά που ένωσαν τις δυνάμεις τους γιατί το θέατρο ντοκουμέντο-ντοκυμαντέρ του Π. Βάις είναι μια ζωντανή ελπίδα και πιστεύω ότι δείχνει μια νέα θεατρικότητα που θ' αποτελέσει απάντηση για το θέατρο που έχουν ανάγκη οι καιροί που ζούμε. Άλλωστε το θέατρο «Τζένη Καρέζη» ήταν πάντα «άγρυπνο».Σταύρος Σ. Τσακίρης
