Έκθεση της ελληνικής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ,) για την υλοποίηση της οποίας συνεργαστήκαμε ως Σύλλογος Μηχανικών ΕΥΔΑΠ και ανταλλάξαμε στοιχεία και απόψεις,
αποκαλύπτει ότι: «Δικαστήρια στη Γαλλία, στην Ιταλία και στις ΗΠΑ έχουν
καταδικάσει στελέχη και αξιωματούχους του Δημοσίου για δωροδοκίες που
έλαβαν από θυγατρικές των Suez και Veolia.
Η έκθεση δημοσιεύεται στην "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ" της 16ης Σεπτεμβρίου και αξίζει να τη διαβάσετε.
Α. Δεμερτζή: Με παρελθόν διαφθοράς οι Suez και Veolia
Οι δύο γαλλικές εταιρείες Suez και Veolia, μεταξύ των επικρατέστερων
μνηστήρων για την ιδιωτικοποίηση των ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ, που προωθεί η
κυβέρνηση μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, εμπλέκονται σε πολύκροτες υποθέσεις
διαφθοράς και απάτης, νόθευσης του ανταγωνισμού, δημιουργίας καρτέλ και
μονοπωλιακής εκμετάλλευσης του νερού.
Αμφότεροι οι όμιλοι έχουν τεθεί υπό έλεγχο σε ουκ ολίγες ποινικές και αστικές υποθέσεις, για κατηγορίες όπως δωροδοκία αξιωματούχων του Δημοσίου, παράνομες πολιτικές δωρεές, μίζες, μη ανταγωνιστικό καθορισμό τιμών, σύναψη καρτέλ και λογιστικούς χειρισμούς που ισοδυναμούν με απάτη».
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε από το 2012 ότι άρχισε να ερευνά επίσημα καταγγελίες κατά των 3 μεγάλων γαλλικών εταιρειών ύδρευσης (Suez, Veolia και SAUR) για συμπαιγνία στη Γαλλία.
Ειδικότερα η Suez Environment από κοινού με την ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ του ομίλου Ελλάκτωρ συμφερόντων Μπόμπολα συμμετέχουν στον εν εξελίξει διαγωνισμό για την Νε παρελθόν διαφθοράς οι Suez και Veolia πώληση της ΕΥΑΘ ΑΕ. Παράλληλα, η Veolia εμφανίστηκε ως υποψήφια επενδυτής επίσης από κοινού με την ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, σε προηγούμενο διαγωνισμό για την πώληση της ΕΥΑΘ ΑΕ, που κηρύχθηκε άγονος, ενώ θεωρείται βέβαιο από αρμόδιους παράγοντες ότι θα εκδηλώσει ενδιαφέρον στην προκήρυξη πώλησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, που ετοιμάζεται από το ΤΑΙΠΕΔ να γίνει έως το τέλος του έτους.
Η έκθεση της ΟΚΕ, αξιοποιώντας πορίσματα της Διεθνούς Ερευνητικής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων του Δημοσίου Τομέα (EPSUE), αναφέρει ότι η εμφάνιση πολυεθνικών στον τομέα ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελεί μια αγορά που δημιουργήθηκε την περίοδο 1980 - 2000, απέτυχε και έκτοτε εγκαταλείφθηκε.
Εκδηλώθηκαν μεγάλες αντιδράσεις και εκστρατείες των πολιτών, οι οποίες οδήγησαν σε πολυδάπανη επιστροφή των επιχειρήσεων στο Δημόσιο και στους δήμους, ενώ πάγωσαν ή ακόμη και ακύρωσαν την ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης σχεδόν σε κάθε χώρα της Ευρώπης και σε πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση της ΟΚΕ, οι επτά πληγές είναι:
1. Ιλιγγιώδεις αυξήσεις νερού.
Χαρακτηριστικά, η τιμή του νερού αυξήθηκε έως 245% στη Μεγάλη Βρετανία την περίοδο 1993-2006. Στο Παρίσι, αφού το τιμολόγιο νερού έφτασε να είναι από τα ακριβότερα του κόσμου, από τον Ιανουάριο του 2010, έπειτα από 25 χρόνια διαχείρισης του νερού από ιδιώτες, επανήλθε στην κυριότητα του δήμου. Στη Γερμανία επίσης το πείραμα της ιδιωτικοποίησης απέτυχε, ο τομέας της ύδρευσης ανήκει στους δήμους με πιο πρόσφατο παράδειγμα την αποχώρηση της ιδιωτικής γερμανικής RWE από το Βερολίνο, όπου το κόστος από το σπάσιμο του συμβολαίου, που κανονικά έληγε το 2028, ήταν 650 εκατομμύρια ευρώ.
2. Ανύπαρκτες ιδιωτικές επενδύσεις.
Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, ο δημόσιος τομέας πλήρωσε τα δίκτυα. Ακόμη και στη Γαλλία, όπου παραμένουν ιδιωτικές εταιρείες από τον 19ο αιώνα, οι επενδύσεις για την επέκταση των συστημάτων έγιναν από τους δήμους, όχι από τις εταιρείες. Οταν οι ιδιωτικές εταιρείες επενδύουν, προσβλέπουν σε εγγυημένα υπερκέρδη. Στην Αγγλία η ιδιωτική εταιρεία Thames Water, προκειμένου να φτιάξει έναν ακριβό νέο κεντρικό υπόνομο για το Λονδίνο, αξιώνεται τα ετήσια κέρδη της να υπερβαίνουν το κόστος της επένδυσης κατά 100 και πλέον εκατομμύρια στερλίνες.
3. Δημιουργία καρτέλ.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων στη Γαλλία και στην Ισπανία και σε πολλές περιπτώσεις στην Ιταλία και στην κεντρική Ευρώπη, η αρχική ιδιωτικοποίηση δεν προέκυψε από ανταγωνιστική υποβολή προσφορών. Στη Γαλλία και στην Ιταλία ιδιωτικές εταιρείες έχουν καταδικασθεί από τις Αρχές Ανταγωνισμού για μη ανταγωνιστική συμπεριφορά. Στη Γαλλία οι Suez και Veolia διατάχθηκαν να καταργήσουν πλήθος «κοινοπραξιών», τις οποίες είχαν συστήσει για να ωφελούνται αμφότερες από τις συμβάσεις αντί να ανταγωνίζονται η μία την άλλη.
4. Διαφθορά και απάτες.
Η ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης, τονίζεται στην έκθεση της ΟΚΕ, συνδέεται συχνά με περιστατικά διαφθοράς και απάτης, καθώς οι εταιρείες έχουν κίνητρο δωροδοκίας αν πρόκειται να εξασφαλίσουν επικερδείς, μακροχρόνιες συμφωνίες. Εκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της Γαλλίας («Courdes Comptes») αναφέρει ότι το σύστημα ιδιωτικοποίησης στο οποίο στήριξαν την εθνική τους κυριαρχία οι Suez και Veolia έπασχε από συστηματικά ελαττώματα: «Η έλλειψη επίβλεψης και ελέγχου των παραχωρημένων δημόσιων υπηρεσιών, επιβαρημένη από την έλλειψη διαφάνειας αυτής της μορφής διοίκησης, έχει οδηγήσει σε καταχρήσεις». Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η SevernTrentWater καταδικάστηκε για σοβαρή απάτη, επειδή είχε παράσχει ψευδή στοιχεία στη Ρυθμιστική Αρχή, βάσει των οποίων μπόρεσε να υπερχρεώσει τους πελάτες κατά 42 εκατομμύρια στερλίνες σε ένα έτος.
5. Ελλειψη λογοδοσίας.
Οι περισσότερες συμβάσεις ύδρευσης με ιδιωτικές εταιρείες είναι μυστικά έγγραφα, ώστε να είναι αδύνατη η λογοδοσία ενώπιον των πολιτών. Η πώληση της εταιρείας ύδρευσης του Βερολίνου στις εταιρείες Veolia και RWE, οι οποίες απαίτησαν έγγραφη εγγύηση μεγάλου κέρδους, κρατήθηκε κρυφή από τους δημότες του Βερολίνου. Η ρυθμιστική αρχή OFWAT του Ηνωμένου Βασιλείου έχει κατ' επανάληψιν αποτύχει να αποτρέψει τις ιδιωτικές εταιρείες να απολαμβάνουν μεγαλύτερα κέρδη μέσω ελλιπών δαπανών.
6. Επίπλαστα οικονομικά οφέλη.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι κυβερνήσεις έχουν έσοδα πολύ μικρότερα από την πραγματική αξία των ιδιωτικοποιημένων εταιρειών, ειδικά αν οι αγοραστές γνωρίζουν ότι το Δημόσιο αναγκάζεται να πουλήσει σε οποιαδήποτε τιμή. Αν οι εταιρείες όντως καταβάλλουν μεγάλο ποσό, συνήθως οφείλεται στο ότι τους επιτρέπεται να επιβάλλουν υψηλότερες χρεώσεις. 7 Χαμηλή αποδοτικότητα. Πορίσματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι στον τομέα της ύδρευσης δεν υπήρχε «στατιστικώς σημαντική διαφορά στην αξιολόγηση της αποδοτικότητας μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών παροχής». Οι ιδιωτικές εταιρείες δεν έχουν καλύτερη τεχνική και οικονομική αποδοτικότητα. Ας σημειωθεί ότι τα χαμηλότερα ποσοστά διαρροών στην Ευρώπη σημειώνονται στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία, όπου η διαχείριση σχεδόν όλων των συστημάτων γίνεται από δημόσιες εταιρείες.
7. Χαμηλή αποδοτικότητα.
Αμφότεροι οι όμιλοι έχουν τεθεί υπό έλεγχο σε ουκ ολίγες ποινικές και αστικές υποθέσεις, για κατηγορίες όπως δωροδοκία αξιωματούχων του Δημοσίου, παράνομες πολιτικές δωρεές, μίζες, μη ανταγωνιστικό καθορισμό τιμών, σύναψη καρτέλ και λογιστικούς χειρισμούς που ισοδυναμούν με απάτη».
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε από το 2012 ότι άρχισε να ερευνά επίσημα καταγγελίες κατά των 3 μεγάλων γαλλικών εταιρειών ύδρευσης (Suez, Veolia και SAUR) για συμπαιγνία στη Γαλλία.
Ειδικότερα η Suez Environment από κοινού με την ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ του ομίλου Ελλάκτωρ συμφερόντων Μπόμπολα συμμετέχουν στον εν εξελίξει διαγωνισμό για την Νε παρελθόν διαφθοράς οι Suez και Veolia πώληση της ΕΥΑΘ ΑΕ. Παράλληλα, η Veolia εμφανίστηκε ως υποψήφια επενδυτής επίσης από κοινού με την ΑΚΤΩΡ ΑΤΕ, σε προηγούμενο διαγωνισμό για την πώληση της ΕΥΑΘ ΑΕ, που κηρύχθηκε άγονος, ενώ θεωρείται βέβαιο από αρμόδιους παράγοντες ότι θα εκδηλώσει ενδιαφέρον στην προκήρυξη πώλησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ, που ετοιμάζεται από το ΤΑΙΠΕΔ να γίνει έως το τέλος του έτους.
Η έκθεση της ΟΚΕ, αξιοποιώντας πορίσματα της Διεθνούς Ερευνητικής Ομάδας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων του Δημοσίου Τομέα (EPSUE), αναφέρει ότι η εμφάνιση πολυεθνικών στον τομέα ύδρευσης και αποχέτευσης αποτελεί μια αγορά που δημιουργήθηκε την περίοδο 1980 - 2000, απέτυχε και έκτοτε εγκαταλείφθηκε.
Εκδηλώθηκαν μεγάλες αντιδράσεις και εκστρατείες των πολιτών, οι οποίες οδήγησαν σε πολυδάπανη επιστροφή των επιχειρήσεων στο Δημόσιο και στους δήμους, ενώ πάγωσαν ή ακόμη και ακύρωσαν την ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης σχεδόν σε κάθε χώρα της Ευρώπης και σε πολλές χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αναλυτικά, σύμφωνα με την έκθεση της ΟΚΕ, οι επτά πληγές είναι:
1. Ιλιγγιώδεις αυξήσεις νερού.
Χαρακτηριστικά, η τιμή του νερού αυξήθηκε έως 245% στη Μεγάλη Βρετανία την περίοδο 1993-2006. Στο Παρίσι, αφού το τιμολόγιο νερού έφτασε να είναι από τα ακριβότερα του κόσμου, από τον Ιανουάριο του 2010, έπειτα από 25 χρόνια διαχείρισης του νερού από ιδιώτες, επανήλθε στην κυριότητα του δήμου. Στη Γερμανία επίσης το πείραμα της ιδιωτικοποίησης απέτυχε, ο τομέας της ύδρευσης ανήκει στους δήμους με πιο πρόσφατο παράδειγμα την αποχώρηση της ιδιωτικής γερμανικής RWE από το Βερολίνο, όπου το κόστος από το σπάσιμο του συμβολαίου, που κανονικά έληγε το 2028, ήταν 650 εκατομμύρια ευρώ.
2. Ανύπαρκτες ιδιωτικές επενδύσεις.
Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, ο δημόσιος τομέας πλήρωσε τα δίκτυα. Ακόμη και στη Γαλλία, όπου παραμένουν ιδιωτικές εταιρείες από τον 19ο αιώνα, οι επενδύσεις για την επέκταση των συστημάτων έγιναν από τους δήμους, όχι από τις εταιρείες. Οταν οι ιδιωτικές εταιρείες επενδύουν, προσβλέπουν σε εγγυημένα υπερκέρδη. Στην Αγγλία η ιδιωτική εταιρεία Thames Water, προκειμένου να φτιάξει έναν ακριβό νέο κεντρικό υπόνομο για το Λονδίνο, αξιώνεται τα ετήσια κέρδη της να υπερβαίνουν το κόστος της επένδυσης κατά 100 και πλέον εκατομμύρια στερλίνες.
3. Δημιουργία καρτέλ.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων στη Γαλλία και στην Ισπανία και σε πολλές περιπτώσεις στην Ιταλία και στην κεντρική Ευρώπη, η αρχική ιδιωτικοποίηση δεν προέκυψε από ανταγωνιστική υποβολή προσφορών. Στη Γαλλία και στην Ιταλία ιδιωτικές εταιρείες έχουν καταδικασθεί από τις Αρχές Ανταγωνισμού για μη ανταγωνιστική συμπεριφορά. Στη Γαλλία οι Suez και Veolia διατάχθηκαν να καταργήσουν πλήθος «κοινοπραξιών», τις οποίες είχαν συστήσει για να ωφελούνται αμφότερες από τις συμβάσεις αντί να ανταγωνίζονται η μία την άλλη.
4. Διαφθορά και απάτες.
Η ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης, τονίζεται στην έκθεση της ΟΚΕ, συνδέεται συχνά με περιστατικά διαφθοράς και απάτης, καθώς οι εταιρείες έχουν κίνητρο δωροδοκίας αν πρόκειται να εξασφαλίσουν επικερδείς, μακροχρόνιες συμφωνίες. Εκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της Γαλλίας («Courdes Comptes») αναφέρει ότι το σύστημα ιδιωτικοποίησης στο οποίο στήριξαν την εθνική τους κυριαρχία οι Suez και Veolia έπασχε από συστηματικά ελαττώματα: «Η έλλειψη επίβλεψης και ελέγχου των παραχωρημένων δημόσιων υπηρεσιών, επιβαρημένη από την έλλειψη διαφάνειας αυτής της μορφής διοίκησης, έχει οδηγήσει σε καταχρήσεις». Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η SevernTrentWater καταδικάστηκε για σοβαρή απάτη, επειδή είχε παράσχει ψευδή στοιχεία στη Ρυθμιστική Αρχή, βάσει των οποίων μπόρεσε να υπερχρεώσει τους πελάτες κατά 42 εκατομμύρια στερλίνες σε ένα έτος.
5. Ελλειψη λογοδοσίας.
Οι περισσότερες συμβάσεις ύδρευσης με ιδιωτικές εταιρείες είναι μυστικά έγγραφα, ώστε να είναι αδύνατη η λογοδοσία ενώπιον των πολιτών. Η πώληση της εταιρείας ύδρευσης του Βερολίνου στις εταιρείες Veolia και RWE, οι οποίες απαίτησαν έγγραφη εγγύηση μεγάλου κέρδους, κρατήθηκε κρυφή από τους δημότες του Βερολίνου. Η ρυθμιστική αρχή OFWAT του Ηνωμένου Βασιλείου έχει κατ' επανάληψιν αποτύχει να αποτρέψει τις ιδιωτικές εταιρείες να απολαμβάνουν μεγαλύτερα κέρδη μέσω ελλιπών δαπανών.
6. Επίπλαστα οικονομικά οφέλη.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι κυβερνήσεις έχουν έσοδα πολύ μικρότερα από την πραγματική αξία των ιδιωτικοποιημένων εταιρειών, ειδικά αν οι αγοραστές γνωρίζουν ότι το Δημόσιο αναγκάζεται να πουλήσει σε οποιαδήποτε τιμή. Αν οι εταιρείες όντως καταβάλλουν μεγάλο ποσό, συνήθως οφείλεται στο ότι τους επιτρέπεται να επιβάλλουν υψηλότερες χρεώσεις. 7 Χαμηλή αποδοτικότητα. Πορίσματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι στον τομέα της ύδρευσης δεν υπήρχε «στατιστικώς σημαντική διαφορά στην αξιολόγηση της αποδοτικότητας μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών παροχής». Οι ιδιωτικές εταιρείες δεν έχουν καλύτερη τεχνική και οικονομική αποδοτικότητα. Ας σημειωθεί ότι τα χαμηλότερα ποσοστά διαρροών στην Ευρώπη σημειώνονται στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία, όπου η διαχείριση σχεδόν όλων των συστημάτων γίνεται από δημόσιες εταιρείες.
7. Χαμηλή αποδοτικότητα.
Πορίσματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι στον τομέα της ύδρευσης δεν υπήρχε «στατιστικώς σημαντική διαφορά στην αξιολόγηση της αποδοτικότητας μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών εταιρειών παροχής». Οι ιδιωτικές εταιρείες δεν έχουν καλύτερη τεχνική και οικονομική αποδοτικότητα. Ας σημειωθεί ότι τα χαμηλότερα ποσοστά διαρροών στην Ευρώπη σημειώνονται στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία, όπου η διαχείριση σχεδόν όλων των συστημάτων γίνεται από δημόσιες εταιρείες
Να μην την πατήσουμε κι εμείς!
Στόχος της έκθεσης είναι να μην επαναληφθούν στην Ελλάδα επιζήμιες καταστάσεις που βίωσαν άλλες χώρες, οι οποίες ιδιωτικοποίησαν την ύδρευση αποχέτευση και έπειτα από χρόνια την επανέφεραν υπό δημόσιο έλεγχο, καθώς η εκπλήρωση των στόχων που είχαν τεθεί απέτυχε παταγωδώς σε όλα τα επίπεδα. Αυτό τονίζει n ΟΚΕ, η οποία προχώρησε στην έκδοση γνώμης με θέμα «διαμόρφωση πλαισίου για την αξιοποίηση των υδατικών πόρων».
Στην επιτροπή μελέτης, με πρόεδρο τον Ν. Σκορίνη, αντιπρόεδρο της ΟΚΕ, μετείχαν ως εμπειρογνώμονες η Χρ. Θεοχάρη, περιβαλλοντολόγος μηχανικός, Μ. Παπαδοπούλου, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, Β Τσουκαλά, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, Μ. Ιωαννίδου, οικονομολόγος.
(Ελευθεροτυπία, 16/9/2013)
Να μην την πατήσουμε κι εμείς!
Στόχος της έκθεσης είναι να μην επαναληφθούν στην Ελλάδα επιζήμιες καταστάσεις που βίωσαν άλλες χώρες, οι οποίες ιδιωτικοποίησαν την ύδρευση αποχέτευση και έπειτα από χρόνια την επανέφεραν υπό δημόσιο έλεγχο, καθώς η εκπλήρωση των στόχων που είχαν τεθεί απέτυχε παταγωδώς σε όλα τα επίπεδα. Αυτό τονίζει n ΟΚΕ, η οποία προχώρησε στην έκδοση γνώμης με θέμα «διαμόρφωση πλαισίου για την αξιοποίηση των υδατικών πόρων».
Στην επιτροπή μελέτης, με πρόεδρο τον Ν. Σκορίνη, αντιπρόεδρο της ΟΚΕ, μετείχαν ως εμπειρογνώμονες η Χρ. Θεοχάρη, περιβαλλοντολόγος μηχανικός, Μ. Παπαδοπούλου, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, Β Τσουκαλά, επ. καθηγήτρια ΕΜΠ, Μ. Ιωαννίδου, οικονομολόγος.
(Ελευθεροτυπία, 16/9/2013)
