«Έφυγε» ο Νίκος Παππάς… Ο κυβερνήτης του θρυλικού «Βέλους», του Κινήματος του Πολεμικού Ναυτικού,
Ο Παππάς κατά την περίοδο της χούντας των Συνταγματαρχών συμμετέχοντας σε άσκηση του ΝΑΤΟ αποφάσισε να αυτομολήσει και να ζητήσει πολιτικό άσυλο μαζί με το πλήρωμα και το πλοίο του στην Ιταλία.
Η πράξη του αυτή κινητοποίησε την παγκόσμια κοινή γνώμη. Στην ανταρσία του Βέλους συμμετείχε και ο Ευάγγελος Αβέρωφ. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την εισβολή στην Κύπρο το Βέλος έσπευσε σε βοήθεια, ενώ μετά την πτώση της χούντας οι αξιωματικοί του αντιτορπιλικού επέστρεψαν στην Ελλάδα και στα καθήκοντά τους στο ναυτικό. Ακολουθεί η συνέντευξη του Νίκου Παππά στην οποία περιγράφει στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα, το 2006, πως έγινε το κίνημα του ναυτικού.
Πολλοί αξιωματικοί θέλανε ασφάλεια και κόντρα ασφάλεια και άλλη επικάλυψη. Βεβαίως θα μου πείτε έπρεπε να είχαμε μία πολιτική κάλυψη. Ξεκινήσαμε με τον Γιώργο Σέκερη τον Επίτιμο Πρέσβη σήμερα, ο οποίος πλησίασε τον Αβέρωφ, εδέχθη ο Αβέρωφ να μας δώσει την πολιτική κάλυψη, εν συνεχεία μπήκε ο Παπαδόγκωνας στη θέση του Σέκερη και αυτός έκανε πιο συχνές επαφές με τον Αβέρωφ.
Ποια περίοδο είναι αυτό περίπου;
Πρέπει να είναι το 1972.
Ο Αβέρωφ ενημέρωσε τον Καραμανλή;
Ο Αβέρωφ πήγε ένα ταξίδι, ενημέρωσε τον Καραμανλή, δεν τα θυμάμαι και καλά, δεν μας έφερε απάντηση. Πήγε και ο Πρέσβης, ο κύριος Σέκερης, γιατί τότε υπηρετούσε στο γραφείο του Λουνς.
Επειδή Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ήτανε ο Λουνς, υπηρετούσε εκεί ως πρώτος σύμβουλός του. Σε ένα ταξίδι πέρασε από το Παρίσι, πήγε στον Καραμανλή και του μίλησε - βέβαια ο Καραμανλής όπως ξέρετε ήτανε άνθρωπος που έδινε απαντήσεις Πυθίας «εάν μεν αλλά δε».
Λοιπόν συγκεκριμένη απάντηση δεν πήρε, μην ξεχνάτε ότι τότε ο Παπαδόπουλος ήτανε αρκετά έξυπνος. Ούτε από τον Κωνσταντίνο στη Ρώμη μπόρεσε να μιλήσει. Αυτοί παίρνανε το μισθό τους σε συνάλλαγμα - ο Κωνσταντίνος έπαιρνε μερικές εκατοντάδες δολάρια – και δεν μιλούσαν διότι είχανε διπλωματικό διαβατήριο. Όταν βγήκα εγώ με το Βέλος τα έχασαν όλα αυτά και εν συνεχεία βέβαια άρχισε...
Το κλίμα μέσα στις ένοπλες δυνάμεις και ιδίως μέσα στο ναυτικό πως ήταν το 1973;
Το 1973 είχαμε προχωρήσει μπορώ να σας πω σε πλήρη μύηση όλων των μαχίμων μονάδων του στόλου. Οι μυημένοι αξιωματικοί υπερέβαιναν τους 120 τουλάχιστον και μάλιστα όχι αξιωματικοί έτσι της σειράς, ήτανε όλοι Κυβερνήτες, Ύπαρχοι, Α Μηχανικοί και Αξιωματικοί Πυροβολικού και λοιπά και λοιπά. Μεγάλοι αξιωματικοί οι οποίοι είχαν τα πλοία στα χέρια τους. Είχαν τις θέσεις κλειδιά δηλαδή. Ναι τις θέσεις κλειδιά.
Ποιο ήταν το επιτελικό σας σχέδιο τότε; Πως θα εκδηλωνόταν αυτό το κίνημα;
Το επιτελικό σχέδιο ήτανε να φύγουμε από το Ναύσταθμο το οποίον ήταν και η δυσκολότερη φάση, γιατί αυτό είχε επαναληφθεί και στις 13 Δεκεμβρίου με το κίνημα του Κωνσταντίνου. Είναι δύσκολο σημείο να φύγουν τα καράβια από τον Ναύσταθμο και να βγουν έξω στο ανοιχτό πέλαγος. Τότε, στις 13 Δεκεμβρίου, εγώ ήμουν Κυβερνήτης στον Λέοντα, στον από πάνω από το Ναύσταθμο - τον απάνω γιατί στην Κρήτη τότε ο στόλος είχε χωριστεί στα δύο, και υπήρχε ο στόλος του Κρητικού Πελάγους και ο στόλος του Αιγαίου.
Τα μισά καράβια ήτανε κάτω τα οποία φύγανε με τον Ναύαρχο Ροζάκη και έπλευσαν προς Θεσσαλονίκη. Από τον πάνω Ναύσταθμο έφυγε μόνον ο αείμνηστος τότε Πλοίαρχος Μουρίκης με τα αρματαγωγά και εγώ με τον Λέοντα. Τα άλλα καράβια δε φύγανε από το Ναύσταθμο πάνω, δεν μπόρεσαν να φύγουνε, τους κρατήσανε πίσω.
Ο Νίκος Παππάς, κυβερνήτης του αντιτορπιλικού «Βέλος», από τα σύμβολα του αντιδικτατορικού αγώνα, κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα.
Το σχέδιο λοιπόν ποιο ήταν;
Το σχέδιο, λοιπόν, ήταν να φύγουμε όλα τα καράβια όσα ήτανε στο Ναύσταθμο, να κατευθυνθούμε προς τη Σύρο και τα άλλα καράβια τα οποία ήσαν σε διασπορά ή οπουδήποτε σε ασκήσεις θα ερχόντουσαν εκεί. Εκεί θα ορκίζαμε μία Κυβέρνηση ας πούμε Σύρου, υποθέταμε ότι θα ερχότανε ο Καραμανλής εκεί, θα πιέζαμε την Κυβέρνηση - βεβαίως όχι να τους εκτελέσουμε - τουλάχιστον δια διαπραγματεύσεων να παραδώσουνε την Κυβέρνηση και να προκηρυχθούνε σύντομα ελεύθερες εκλογές, και λοιπά, και να έχουμε πάλι δημοκρατική Κυβέρνηση. Αυτό ήταν το σχέδιό μου.
Ωστόσο το σχέδιο προδόθηκε.
Προδόθηκε το σχέδιο και ενώ ήταν να φύγουμε Τρίτη πρωί ή Τετάρτη νομίζω πρωί ξημερώματα στις δύο η ώρα, από τη Δευτέρα το πρωί - τη Δευτέρα ήτανε του Αγίου Κωνσταντίνου - αρχίσανε οι συλλήψεις. Μάλιστα να σας πω λίγο πριν. Του Αγίου Κωνσταντίνου εγώ βρισκόμουνα με τη δύναμη του ΝΑΤΟ στο Ηράκλειο. Ήμαστε παραταγμένοι στο μόλο. Είχα βγει στα καφενεία έξω να πιω ένα καφέ και γυρνώντας μέσα Ύπαρχος είχε παραλάβει ο Υποπλοίαρχος Ξενάκης..
Από τον κύριο Δημητριάδη.
Από τον κύριο Δημητριάδη τρεις τέσσερις μέρες πριν, γιατί τον κύριο Δημητριάδη τον είχαμε ανάγκη να πάει Κυβερνήτης σε ένα πετρελαιοφόρο στην Αρέθουσα. Τον τοποθετήσαμε εκεί και παρέλαβε Ύπαρχος ο Ξενάκης ο οποίος ήταν και μυημένος. Βεβαίως δε με πιάσανε εμένα, επομένως δεν συνελήφθη και αυτός εν συνεχεία. Γυρνώντας μέσα στο καράβι μου λέει ο Ξενάκης ότι σε ζητάει ο Αντιπλοίαρχος Νικολόπουλος στο τηλέφωνο του λιμεναρχείου.
Ο Νικολόπουλος ήταν ο Α2 τότε;
Ο Α2 του ΓΕΝ. Εγώ, αμέσως ας πούμε κοινώς, μου μπήκαν ψύλλοι στα αφτιά. Λέω, προδοθήκαμε. Μπήκα μέσα στο καράβι δεν πήγα στο τηλέφωνο, είπα στον Ξενάκη να προετοιμάσει το πλοίο να είμαστε έτοιμοι να φύγουμε. Και αντί να πάω στο λιμεναρχείο πήγα στο περίπτερο και παίρνω τηλέφωνο τους συμμαθητές μου που ήτανε Κυβερνήτες στα αντιτορπιλικά - τον Παπαδόγκωνα, τον Σέκερη, τον Γκιόρκιζα και λοιπά - και τους λέω κοιτάξτε με ζητάει ο Νικολόπουλος στο τηλέφωνο, κατεβείτε κάτω στα πλοία πάρτε τα και φύγετε διότι θα σας συλλάβουνε. Εν πάση περιπτώσει γίνανε διάφορες συζητήσεις εκεί πέρα ως συνήθως...
Το αν πρέπει να εκδηλωθεί το κίνημα ή όχι πια;
Και λοιπά, αυτά είναι που μας φάγανε μέχρι το τέλος. Εν συνεχεία εγώ παίρνω τον Νικολόπουλο, τον έλεγα και Πήτερ μάλιστα. Του λέω «Πήτερ τι συμβαίνει; "Κοίτα λέει σήμερα είναι η γιορτή του Κωνσταντίνου και του Κωνσταντίνου και πρόσεχε". «Λέντζο κύριε Πήτερ» του λέω «ότι θα μου πάρουν εμένα το καράβι από τα χέρια φοβάστε;»
Όταν είπε Κωνσταντίνου τι εννοούσε ο κύριος Πήτερ;
Εννοούσε τον Βασιλιά και τον Καραμανλή. Λοιπόν εγώ ξαναπάω πάλι στο περίπτερο, παίρνω τηλέφωνο πάλι τους συμμαθητές μου και τους λέω έτσι κι έτσι μου είπε ο Νικολόπουλος, προσέξτε σας έχουν πάρει χαμπάρι, κατεβείτε στα καράβια, πάρτε τα και φύγετε γιατί αλλιώς θα σας πιάσουνε.
Βέβαια επάνω γίνανε διάφορες συζητήσεις, νομίζω ότι ο Παπαδόγκωνας πήγε στον Αβέρωφ - κάπου συναντηθήκανε έξω από την Αθήνα - προς τιμήν του, ο Αβέρωφ είπε «Αλέκο εκεί που έχουνε φτάσει τα πράγματα φύγετε διότι δεν υπάρχει περίπτωση». Άλλωστε είναι και η αρχή της συνωμοσίας αυτό: αν αντιληφθείς ότι σε καταλάβανε πρέπει να το κάνεις, αλλιώς έχασες και πρέπει να πας να παραδοθείς, δεν υπάρχει άλλη λύση. Τέλος πάντων έγιναν όλα αυτά... φύγαμε εμείς το απόγευμα από το Ηράκλειο με όλα τα πλοία του ΝΑΤΟ.
Μάλιστα Διοικητής ήτανε ο Πλοίαρχος Μπιρέν, ένας Πλοίαρχος Τούρκος Διοικητής της μοίρας. Ήμαστε έξι πλοία αντιτορπιλικά όλα, ένα ιταλικό, ένα αγγλικό, ένα πετρελαιοφόρο εγγλέζικο.
Και προχωρήσαμε προς τον Κάβο Μαλλιά. Ήμαστε βράδυ... την ώρα που έπρεπε να γίνει το κίνημα, και εγώ έπαιρνα τηλέφωνα τίποτα. Παίρνω ξανά... ήτανε ο Λυμπέρης κάτω από τον Κάβο Μαλλιά που έκανε κάτι ασκήσεις με τον Πάνθηρα, του λέω «Χρήστο τι γίνεται κι αυτά;» Μου λέει "Σοφοκλής", που σημαίνει αναβολή του κινήματος. Του λέω χαιρετίσματα στον πλάτανο.
Και τι αποφασίσατε τότε;
Φύγαμε τότε συνεχίσαμε τις ασκήσεις και εδώ ακριβώς το μεσημέρι της Παρασκευής, που ήτανε 25 του μηνός, τρώγαμε εδώ στο καρέ των αξιωματικών και είχαμε την τηλεόραση απέναντι. Και η ιταλική τηλεόραση έλεγε τα νέα, το RAI UNO, RAI DUE, κάποιο από αυτά τα κανάλια και λέει "in Grecia officiali in servizio arrestati an mirali" μάλιστα είπε και αυτά που σημαίνει Ναύαρχοι και Αξιωματικοί συνελήφθησαν και λοιπά.
Ήτανε ο Ξενάκης δίπλα και του λέω «Μανώλη κατάλαβες τι είπε από τα εγγλέζικα λίγο;» «Κατάλαβα ότι έχουν αρχίσει οι συλλήψεις». Και σηκώθηκα απάνω πήγα μέσα στο δωμάτιο, πήρα ένα αγγλικό λεξικό, το Britannica μου φαίνεται ήτανε, που είχε το Σύμφωνο του ΝΑΤΟ. Το Σύμφωνο του ΝΑΤΟ ξεκινάει στον πρόλογο το πρώτο άρθρο λέει ότι "ο οργανισμός αυτός έχει συσταθεί από τα κράτη-μέλη για να προστατεύσει τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα" και λοιπά και λοιπά.
Και πιάνω από κάτω και γράφω ένα σήμα στα αγγλικά και λέω ότι «το Σύμφωνο του ΝΑΤΟ λέει αυτό και στην πατρίδα μου έχει επιβληθεί μία στρατιωτική δικτατορία ιδιοτελών αξιωματικών και εσείς ας πούμε την ευλογείτε και λοιπά και δεν κάνετε τίποτα κι εγώ αποχωρώ από τον σχηματισμό, φεύγω και θα αγωνιστώ για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην πατρίδα μου».
Και ανέβηκα πάνω στη γέφυρα, δεν τους είπα βέβαια εδώ πέρα τίποτα, βέβαια αντελήφθησαν όλοι τι συμβαίνει, δεν ξέρω αν το είδανε το σήμα πριν, αυτά θα σας τα πει ο τότε Σημαιοφόρος, Στράτος, πήγα απάνω πήρα το ραδιοτηλέφωνο και το έδωσα αυτό στο Διοικητή. Και το είχα κοινοποιήσει παντού, μόνο στον Νίξον δεν το είχα κοινοποιήσει... το έστειλα προς τον Woodbaster που ήτανε ο Αρχηγός του ΝΑΤΟ τότε στις Βρυξέλες, το έστειλα στη Νεάπολη που ήτανε το Αρχηγείο... Το έστειλα στον Comedist, και λοιπά και λοιπά... Σε όλο τον κόσμο.
Αλήθεια πως αντιδράσανε οι συνάδελφοί σας;
Εκεί κοιτάξτε να σας πω, κι εκεί δεν ξέρω - με φώτισε ο Θεός - δεν ξέρω, για να μην πω ότι κατά τύχην αντελήφθην ότι το ΝΑΤΟ αυτό το σήμα θα το κουκούλωνε, θα προσπαθούσε να μην το διαρρεύσει.
Φτάνοντας, λοιπόν, στη Ρώμη βγάζω τους έξι Σημαιοφόρους - πέντε τέσσερις πόσοι ήταν; ... Τρεις Σημαιοφόροι, ο Γκορτζής ο Στράτος και ο Ματαράγκας τρεις μάχιμοι Σημαιοφόροι πήγανε. Εγώ ήξερα το Φιουμιτσίνο πως είναι γιατί είχα υπηρετήσει σε ένα σχολείο εκεί του ΝΑΤΟ και ήξερα την περιοχή καλά. Τους λέω θα βγείτε εκεί στο μόλο, θα πηδήξετε έξω από τη βάρκα και θα πάτε στο Φιουμιτσίνο, έχει τηλέφωνα και θα πάρετε το Associated Press και θα δώσετε το σήμα. Αυτό ήτανε όλο.
Βεβαίως, όπως ξέρετε, ένα πλοίο όταν πηγαίνει σε χωρικά ύδατα πρέπει να έχει ελεύθερη επικοινωνία, να έρθουνε μέσα τα τελωνεία, να έρθει ο Λιμενάρχης να σου δώσει άδεια. Εμείς δεν πήραμε καμία άδεια, βγήκαμε έξω και μάλιστα μετά από ορισμένες μέρες έγινε επερώτηση στη Βουλή προς την Κυβέρνηση πως ένα αντιτορπιλικό ήρθε στα χωρικά ύδατα και δεν πήρατε χαμπάρι.
Της Ιταλίας;
Ναι κατηγορούσε την Κυβέρνηση της Ιταλίας. Λοιπόν πήγανε αυτοί εκεί πέρα, πήρανε τηλέφωνο το Associated Press και δώσανε το σήμα, τηλεφωνήσανε και στις φιλενάδες τους δεν ξέρω τι κάνανε και γυρίσανε. Άρχισε να τους κυνηγάει η Αστυνομία εκεί και το Λιμεναρχείο, αλλά αυτοί ήτανε αετοί τότε, και ο Λαίμαρχος ο Ασημίνας ο οποίος ήταν ένας που ήρθε και μαζί μας, σαλτάρανε μέσα στη βάρκα, γυρίσανε πίσω κι έτσι δεν έγινε τίποτα.
Αλήθεια πως αντέδρασαν οι συνάδελφοί σας; Για παράδειγμα, οι Διοικητές των αντιτορπιλικών που ήσασταν μαζί στην άσκηση ή και ο Τούρκος Διοικητής, πως αντέδρασαν στο σήμα; Γιατί φαντάζομαι ότι θα υπήρχε μεγάλη έκπληξη εκ μέρους τους, δεν είναι και κάτι που συμβαίνει καθημερινά... Νομίζω ότι είναι και πρωτοφανές αυτό.
Κοιτάξτε να σας πω κάτι χαρακτηριστικό. Καταρχήν ήμασταν φίλοι, διότι την άσκηση αυτή την είχαμε κάνει και πριν από έξι μήνες, ήμασταν τα ίδια πλοία, ο ίδιος Εγγλέζος ο ίδιος Ιταλός, ο ίδιος Αμερικάνος και λοιπά και ο Τούρκος. Τότε η άσκηση αυτή γινότανε κάθε εξάμηνο για δεκαπέντε μέρες. Λοιπόν ήμαστε γνωστοί και φίλοι. Ξέραμε ας πούμε ότι είμαστε καλοί Αξιωματικοί και λοιπά.
Όταν έδωσα το σήμα στον Διοικητή μας τον Κάπτεν Μπιρέν, αυτός φαίνεται ότι κάτι είχε αντιληφθεί από μένα, γιατί την προηγούμενη είχαμε επισκεφθεί τον Δήμαρχο του Ηρακλείου. Ο Δήμαρχος του Ηρακλείου ήτανε φαίνεται χουντικός τότε - τον είχε τοποθετήσει ο Παπαδόπουλος. Ανεβαίνοντας τη σκάλα πάνω δίπλα στον Μέγα Αλέξανδρο είχανε τον Παπαδόπουλο σε μία φωτογραφία και γυρνάω και του λέω εγώ στα αγγλικά: Κοίταξε που έχει καταντήσει η Ελλάδα να έχουμε τον Παπαδόπουλο δίπλα στον Μέγα Αλέξανδρο! Αυτός κάτι ψυλλιάστηκε φαίνεται κι όταν του έδωσα το σήμα εγώ μου είπε "good luck Nick".
Ο Τούρκος Διοικητής;
Ο Τούρκος Διοικητής, ναι.
Αλήθεια τον ξαναείδατε μετά;
Ναι, τηλεφωνηθήκαμε κι όταν ήμουνα εξόριστος.
Σας είπε πως εξέλαβε την κίνησή σας ο ίδιος ως Διοικητής και ως Τούρκος...
Μου είπε μπράβο. Πως είσαι μου είπε και λοιπά, γιατί ήμουνα στην Ιταλία και τον είχα πάρει τηλέφωνο.
Ας ξαναγυρίσουμε πάλι σε αυτό. Την ώρα που εσείς βγαίνετε στην Ιταλία οι συνάδελφοί σας συλλαμβάνονται και βασανίζονται, μάλιστα, στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Στα πλοία του στόλου πληροφορηθήκατε τότε το τι συνέβαινε με τους συναδέλφους σας;
Βεβαίως συνεχώς. Και, μάλιστα, όλη η προσπάθειά μας τις πρώτες ημέρες ήτανε πως θα κινητοποιήσουμε το ΝΑΤΟ, τον Καραμανλή, τον Κωνσταντίνο, τους πάντες, να σταματήσουν τα βασανιστήρια. Διότι εμείς παίρναμε τηλέφωνα τις γυναίκες των Αξιωματικών και λοιπά και τους φίλους μας και μαθαίναμε ότι βασανίζονται.
Υπήρξε ανταπόκριση από την πλευρά του ΝΑΤΟ, του Καραμανλή, του Αβέρωφ, άλλων πολιτικών παραγόντων, των ανθρώπων που προσπαθήσατε να κινητοποιήσετε υπήρξε ανταπόκριση;
Ανταπόκριση από τον Αβέρωφ σίγουρα. Από τους άλλους που είπατε εις το εξωτερικό μέχρι τη στιγμή της καθαιρέσεως δυστυχώς δεν υπήρξε. Όταν καθηρέθησαν εν συνεχεία έγιναν ενέργειες και, συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη προσπάθεια ήτανε προς το ΝΑΤΟ με γράμματα, με επιστολές, με παρουσιάσεις και λοιπά. Εγώ πήγα στην Κοπεγχάγη με ορισμένους Αξιωματικούς σημαιοφόρους και μιλήσαμε στον Λουνς και του είπαμε ότι αυτή τη στιγμή βασανίζονται Αξιωματικοί, πρέπει να σταματήσουν τα βασανιστήρια, αυτή είναι η Ελλάδα, δεν είναι οι ένοπλες δυνάμεις που έχουν κάνει το πραξικόπημα αλλά είναι ιδιοτελείς Αξιωματικοί και μάλιστα μία ομάδα εξ αυτών. Νομίζω ότι εισακούστηκε αυτό.
Υπήρξε κάποια ανταπόκριση εκ μέρους του; Πίεσε δηλαδή τη χούντα τότε ο Λουνς;
Ανεπισήμως μάλλον. Επίσημα δε νομίζω.
Πάντως πρέπει να είναι μεγάλη ντροπή νομίζω για έναν Αξιωματικό να συλλαμβάνεται και να βασανίζεται σε καράβια μέσα...
Όχι σε καράβια. Τους πήγανε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Μάλιστα όπως ξέρετε στη συνέχεια αφού αποκαταστάθηκε η δημοκρατία και περάσανε από δίκη αυτοί οι βασανιστές - ορισμένοι από αυτούς ο Χατζηζήσης, ο Θεοφιλογιαννάκος και λοιπά - ο Χατζηζήσης έφαγε τη μεγαλύτερη ποινή γιατί ήτανε χειροδικία προς ανώτερο. Είχε χτυπήσει τον Σέκερη, είχε χτυπήσει τον Παπαδόγκωνα, τον Δεμέστιχα μου φαίνεται, και έτσι έφαγε 23 χρόνια.
Τι σας είπαν αυτοί οι άνθρωποι εκ των υστέρων; Οι βασανιστές δηλαδή τι λέγανε; Μου φαίνεται αδιανόητο ότι ένας Αξιωματικός βασανίζει έναν άλλον Αξιωματικό, πόσο μάλλον ανώτερο. Αναρωτιέμαι αν έχετε κάποια μαρτυρία.
Δεν ξέρω, εγώ δεν είχα την τύχη ή την ατυχία. Εμένα δε θα με πιάνανε ούτως ή άλλως. Δεν υπήρχε περίπτωση να με πιάσουνε.
Δεν σας είπαν πάντως οι συνάδελφοί σας;
Μου είπανε, μου είπανε, βέβαια.
Μπορείτε να μας μεταφέρετε το κλίμα έτσι όπως σας είπανε οι συνάδελφοί σας, που ήταν μυημένοι στο κίνημα του ναυτικού. Το τι συνέβαινε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ εκείνη την περίοδο;
Μου είπανε, βεβαίως μου είπανε. Μπορώ να σας πω ότι οι Αξιωματικοί οι δημοκρατικοί είναι και μεγαλόψυχοι.
Το μεγαλύτερο παράδειγμα είναι του μακαρίτη του αείμνηστου Σπύρου Μουστακλή ξέρετε, γιατί αυτός ήταν ένας σκληρός Αξιωματικός, δεν υπέκυπτε σε πιέσεις, δεν μπορούσαν να του βγάλουν λέξη και κατάντησε εκεί που κατάντησε.
Από το ναυτικό πολλοί βασανιστήκανε, ο Σέκερης ο Θανάσης και μάλιστα ξέρω και το λόγο που βασανίστηκε: διότι όλοι οι Αξιωματικοί του κινήματος που ήτανε μυημένοι είχαν υπογράψει έναν όρκο. Τους όρκους τους κράταγε ο Θανάσης ο Σέκερης ο οποίος ήταν ένας ήπιος Αξιωματικός, ένας άριστος Αξιωματικός.
Γνωρίζανε όλοι, εμένα δεν μου είχανε εμπιστοσύνη οι Αξιωματικοί διότι εγώ λιγάκι ήμουνα λίγο πιο ζωηρός από τους άλλους και λέει κάτι θα μας κάνει ο Παππάς και δεν εμπιστευόντουσαν να κρατάω εγώ τους όρκους.
Επειδή, όμως, εγώ ήμουνα αδελφικός φίλος με το Σέκερη και λίγο πολύ εμείς ήμασταν οι πιο παλιοί και είχαμε μυήσει όλο το κίνημα, την τελευταία μέρα που έφευγα για τις ασκήσεις πήγα στο σπίτι του Θανάση του Σέκερη και του λέω «Θανάση δώσε μου τους όρκους, διότι δεν ξέρω μήπως ας πούμε κάτι δεν πάει καλά».
Αυτός είχε κρυμμένη μία τσάντα - την είχε κρυμμένη απάνω στο πατάρι - ανέβηκε πάνω μου την έδωσε, την πήρα εγώ κι έτσι δεν ήξερε κανείς από τους Αξιωματικούς ότι έχω εγώ τους όρκους. Τους είχα μέσα στο Βέλος. Όταν τον πιάσανε το Σέκερη, αφού βασανίζανε τους Αξιωματικούς να τους πάρουνε πληροφορίες και λοιπά, ψάχνανε να βρουν τον όρκο. Απαντούσαν οι Αξιωματικοί ότι τους όρκους τους έχει ο Θανάσης ο Σέκερης.
Πηγαίνανε στον Θανάση το Σέκερη, τον είχανε κλεισμένο μέσα σε ένα δωματιάκι τρία επί δύο, ή ένα επί ένα, δεν ξέρω πόσο ήτανε, μία εβδομάδα όρθιο. Είχανε πρηστεί τα πόδια του, είχε χάσει το αίμα από το κεφάλι, ούτε ήξερε τι γινότανε. Βρε που είναι οι όρκοι; Τους έχει ο Παππάς έλεγε. Βρε τι ο Παππάς; Εδώ ο Παπαδόγκωνας μας είπε ότι τους έχει εσύ, ο Γκιόκερ μας είχε ότι τους έχεις εσύ, ο άλλος ο Δημητριάδης μας είπε ότι τους έχεις εσύ και λοιπά. Τίποτα.
Μέχρι που έπιασαν τον Μιλτιάδη τον Παπαθανασίου, σημερινό Υποναύαρχο, και όταν τον ρωτήσανε αυτόν - γιατί τον έπιασαν μετά από αρκετές μέρες - λέει του Χατζηζήση, ή δεν ξέρω ποιανού άλλου εκεί πέρα που πήγαν να τον χτυπήσουν, «δεν είδατε λέει τον Παππά που είχε την τσάντα στο χέρι βγαίνοντας από το καράβι; Εκεί μέσα λέει ήτανε οι όρκοι».
Πως μυήσατε τον Ύπαρχο;
Ο Ύπαρχος ήτανε μυημένος από την αρχή. Από το 1967. Ήτανε άνθρωπος δημοκρατικός, εγώ τον ήξερα από πολύ παλιά γιατί οι συνωμοσίες αυτές, μικρότερες συνωμοσίες, είχανε γίνει και από το 1967 το 68 το 69 και λοιπά. Είχαμε κάνει τέτοιες πριν ακόμα πάρει τέτοιες διαστάσεις το κίνημα όλου του στόλου. Επομένως με τον Δημητριάδη δεν είχα κανένα πρόβλημα, ούτε τον μύησα ούτε τίποτα, ήταν μυημένος αφ εαυτού ειδικά. Βέβαια είχα μυήσει πάρα πολλούς εγώ Αξιωματικούς. Δεν με πιάσανε, επομένως δεν υπήρχε περίπτωση να τους πιάσουν αυτούς. Ήτανε πολλοί Αξιωματικοί μυημένοι, δεν με πιάσανε εμένα, δεν πιάσανε κανέναν. Ενώ τους άλλους που ξέρανε...
Εξάλλου, δεν μπορούσε ο Παπαδόπουλος να πιάσει διακόσιους τριακόσιους. Στους εβδομήντα - εβδομήντα πέντε σταμάτησε, δεν μπορούσε, τι να κάνει; Και μετά, αυτό ήταν που εγώ βγήκα έξω και φώναζα σε όλη την Ευρώπη γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να πάει εβδομήντα Αξιωματικούς στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ενώ αν σταματούσε στον έναν δύο τρεις, τότε κινδυνεύαμε. Και για αυτό εγώ βγήκα έχοντας μαζί όλους τους όρκους, και λοιπά, κάθε βράδυ εγώ στη Ντόιτσε Βέλε, στο Παρίσι και λοιπά, ανακοίνωνα μερικούς Αξιωματικούς και την άλλη μέρα τους συλλαμβάνανε. Φτάσανε σε ένα σημείο που δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα. Τι να κάνουνε;
Γιατί είπε τότε ο Βύρων Σταματόπουλος ότι "οι Αξιωματικοί του κινήματος μετριούνται στα δάχτυλα της μίας χειρός, είναι τέσσερις πέντε". Άμα ήτανε πέντε θα τους περνάγανε στρατοδικείο θα τους εκτελούσαν και θα τελείωνε η ιστορία. Σκέψου ότι τότε εγώ ήμουνα 43 χρονών και αυτοί ήτανε από 25 μέχρι 17-16, πόσο ήτανε ο Γιώργης;
Ναι κάπου 25. Σαν παιδιά τους είχατε.
Ναι σαν παιδιά τους είχα, βέβαια σαν παιδιά.
Πως επηρέασε το κίνημα του ναυτικού την πολιτική ζωή της Ελλάδας αργότερα και βεβαίως την ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος που κορυφώθηκε με το πολυτεχνείο; Πιστεύετε ότι επηρέασε;
Κοιτάξτε, επειδή κάθε τι που γίνεται το μετράμε από το αποτέλεσμα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία σε αυτό. Εκεί είναι η επιτυχία και η αποτυχία, τι αποτέλεσμα είχε. Αμέσως μετά το κίνημα του ναυτικού, τις συλλήψεις, έγινε αμέσως αλλαγή του καθεστώτος. Δηλαδή καθηραίθη ο Βασιλεύς, από βασιλευομένη δημοκρατία έγινε δημοκρατία, καθηραίθη ο Καραμανλής, καθηραίθη η δημοκρατία επισήμως πλέον. Έγινε Κυβέρνηση ας την πούμε "μαϊμού" του Μαρκεζίνη, κατά κάποιον τρόπο έγινε μία μετάπτωση για πολιτική Κυβέρνηση και για πρώτη φορά ο Παπαδόπουλος λέει ότι θα κάνει ελεύθερες εκλογές. Αυτά νομίζω ότι είναι το αποτέλεσμα του κινήματος του ναυτικού.
Πιστεύετε ότι επηρέασε το κίνημα του ναυτικού το φοιτητικό κίνημα που αναπτυσσόταν την ίδια περίοδο;
Οπωσδήποτε επηρέασε, παρόλο ότι το κίνημα του ναυτικού είχε οργανωθεί πολύ πριν της νομικής. Αλλά βγαίνοντας αυτά τα παιδιά οι φοιτητές στα μπαλκόνια της νομικής όπως θυμόμαστε όλοι και λοιπά, οπωσδήποτε αναπτέρωσε το ηθικό και πάρα πολλοί Αξιωματικοί οι οποίοι ήτανε αμφιταλαντευόμενοι προφανώς πήραν άλλη ενέργεια.
Φαντάζομαι ότι θα ήτανε πολύ ισχυρό χτύπημα για την ίδια τη χούντα το ότι Αξιωματικοί ήτανε πλέον ενάντιά της. Γιατί με τους πολίτες καλώς, αλλά το ότι ήταν Αξιωματικοί ενάντια στη χούντα πρέπει να ήτανε πολύ ισχυρό σοκ για τη χούντα.
Βέβαια. Κοιτάξτε, ένας Αξιωματικός σε μία στρατιωτική δικτατορία ο οποίος είναι από τα πρόσωπα τα οποία έχουν κάποια ισχύ, θυμόσαστε τότε ο Λοχαγός έμπαινε μέσα και γινότανε σεισμός.
Λοιπόν οι Αξιωματικοί αυτοί οι οποίοι ήτανε τα αγαπητά παιδιά της χούντας, το να πας αντίθετα να πετάξεις τα αξιώματα, να πετάξεις την οικογένειά σου, να πετάξεις τον μισθό που παίρνεις και να μην ξέρεις τι θα γίνει. Γιατί κι εμείς, έχετε υπόψη σας, όταν βγήκαμε στην Ιταλία δεν μας είπε κανείς ότι σε δεκαπέντε μήνες, δεκαέξι, θα βρεθεί ο Ιωαννίδης ο προδότης να κάνει το πραξικόπημα της Κύπρου, να δοθεί η μισή Κύπρος στους Τούρκους και να επιστρέψετε. Εμείς είχαμε και απόφαση να αφήσουμε τα κοκαλάκια μας έξω. Και να μη γελιόμαστε, αν δεν υπήρχε ο Ιωαννίδης, αν δεν υπήρχε η συμφορά της Κύπρου, πιθανώς θα ήμαστε ακόμα εξόριστοι.
Ήταν βαρύ το τίμημα πάντως.
Βαρύ το τίμημα. Βαρύ το τίμημα κι όχι μόνο αυτό, αλλά το πληρώνουμε μέχρι τώρα και δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει αυτό.
Και ένα τελευταίο έχω να σας ρωτήσω επειδή το περάσαμε χωρίς να το αναφέρουμε, σε σχέση με το γράμμα την επιστολή Καραμανλή που δημοσιεύθηκε στη Βραδυνή πριν την εκδήλωση του κινήματος του ναυτικού. Ήθελα να σας ρωτήσω κατά πόσο αυτή η επιστολή επηρέασε την εκδήλωση του κινήματος και αν ήσασταν ικανοποιημένοι από το πολιτικό μήνυμα του Καραμανλή που μεταδόθηκε τότε μέσω της Βραδυνής.
Ναι, να σας απαντήσω. Βεβαίως η επιστολή αυτή έγινε κατόπιν πιέσεως του Αβέρωφ και του Γιώργου Σέκερη και όλων που το κίνημα ήτανε έτοιμο και περιμέναμε αυτή την επιστολή να ενθαρρύνει κάπως περισσότερο τους αμφιταλαντευόμενους Αξιωματικούς. Ορισμένοι βέβαια δε θέλαμε τίποτα, αλλά ήτανε πάρα πολλοί Αξιωματικοί οι οποίοι θέλανε κάποια κάλυψη μεγαλύτερη. Ήταν μία ενθαρρυντική επιστολή πλην όμως το πράγμα είχε λήξει με μας. Ναι με μας, αλλά ορισμένοι... τέλος πάντων είπαμε..
