«Τα παιδιά θα πρέπει να προστατεύονται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή του»
Άρθρο 32, Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού
1 στους 4 ανηλίκους σε νοικοκυριά με προβλήματα φτώχειας
Το 23,3% του συνόλου των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών, δηλαδή περίπου 449.000 ανήλικοι, ζουν στην Ελλάδα υπό συνθήκες φτώχειας σύμφωνα με την έρευνα «Κοινωνικό Πορτραίτο της Ελλάδας 2010» του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών. Από αυτά, το 52% είναι αγόρια και το 48% κορίτσια, με την τάση που καταγράφεται να είναι ανοδική.
Από την έρευνα προκύπτει ότι η παιδική φτώχεια είναι αντιστρόφως ανάλογη με την πληθυσμιακή πυκνότητα της περιοχής όπου ζει το παιδί. Συγκεκριμένα, το 16,2% των παιδιών που ζουν στις πυκνοκατοικημένες περιοχές διαβιούν σε νοικοκυριά με προβλήματα φτώχειας, το ποσοστό ανεβαίνει στο 17,9% για τα παιδιά που ζουν στις περιοχές ενδιάμεσης πυκνότητας και στο 31% για τα παιδιά που ζουν σε αραιοκατοικημένες περιοχές.
Ακόμα, οι επιπτώσεις της οικονομικής δυσχέρειας είναι εντονότερες όσο αυξάνεται η ηλικία του παιδιού, με την ομάδα 12-17 ετών να αντιμετωπίζει τα υψηλότερα ποσοστά φτώχειας. Σημειώνεται μάλιστα ότι ο αριθμός των φτωχών παιδιών παρουσιάζει αύξηση, παρότι τα ελληνικά νοικοκυριά με ανήλικα παιδιά μειώθηκαν δραματικά.
Ωστόσο, η Κατερίνα Πούτου, πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και ιδρυτικό μέλος της «Άρσις», τονίζει στο tvxs ότι τα παιδιά που ζουν σε φτώχεια στην Ελλάδα είναι πολύ περισσότερα. «Εδώ και μία πενταετία περίπου είναι καταγεγραμμένος ένας πληθυσμός 450.000 παιδιών από 0-17 που ζουν σε φτώχεια στην Ελλάδα. Στην τριετία που έχει μεσολαβήσει από το 2007 που είναι τα τελευταία επεξεργασμένα στοιχεία και δημοσιοποιήσημα από την ευρωπαϊκή έρευνα των νοικοκυριών και από το ΕΚΚΕ, εικάζουμε ότι αυτό το νούμερο έχει φτάσει γύρω στα 550.000 με 600.000», αναφέρει.
«Στην Ελλάδα υπάρχει και μία ιδιαιτερότητα. Έχει φανεί από έρευνα ότι οι διάφορες κοινωνικές πολιτικές οι οποίες ασκούνται δεν έχουν το όφελος το οποίο θα προσδοκούσε κανείς, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, προς εκείνους που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Φαίνεται, δηλαδή, ότι υπάρχει μία διάχυση των κοινωνικών βοηθημάτων προς ευρύτερα στρώματα, και όχι πάντα προς αυτούς που έχουν την μεγαλύτερη ανάγκη. Έτσι όπως είναι δομημένο το σύστημα γενικά της κοινωνικής προστασίας», συμπληρώνει από την πλευρά του ο Ηλίας Λυμπέρης, γενικός διευθυντής της Unicef στην Ελλάδα.
Η φτώχεια οδηγεί τις οικογένειες στα Παιδικά Χωριά SOS
Οικογένειες που δεν μπορούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους απευθύνονται στα Παιδικά Χωριά SOS. Δεν είναι καινούριο φαινόμενο, αυτό όμως που έχει αλλάξει τον τελευταίο ενάμιση περίπου χρόνο είναι ότι το 70% των αιτημάτων αφορούν φτώχεια και το 30% περιστατικά κακοποίησης, χρήσης ναρκωτικών κ.ά.,
«Πριν από ενάμιση χρόνο περίπου οι βασικές αιτίες παραπομπών σε εμάς εμπεριείχαν το στοιχείο της φτώχειας βέβαια αλλά δεν ήταν το κυρίαρχο», εξηγεί στο tvxs ο Στέργιος Σιφνιός, Διευθυντής Κοινωνικής Εργασίας και Έρευνας Παιδικών Χωρίων SOS Ελλάδας. Παλιότερα, οι αιτήσεις λόγω δύσκολης οικονομικής κατάστασης δεν έφταναν ούτε στο 50%. Ο κ. Σιφνιός τονίζει ότι η προσοχή πρέπει να στραφεί στην ενίσχυση της οικογένειας, καθώς είναι ενάντια στα δικαιώματα του παιδιού να χάνει την οικογένειά του, αν το μόνο πρόβλημα είναι η φτώχεια.
Επίσης, υπογραμμίζει ότι πέρα από την κρίση, και η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης πλήττει οργανισμούς σαν τα Παιδικά Χωριά SOS. Το καινούριο φορολογικό νομοσχέδιο που καταργεί τις εκπτώσεις στις δωρεές εξαιρώντας όμως τα πολιτιστικά ιδρύματα, κάνει μεγάλη ζημιά σε οργανισμούς σαν τα Παιδικά Χωριά SOS, που στηρίζονται στις δωρεές και στις χορηγίες ιδιωτών, προσθέτει, τονίζοντας πως η κατάσταση αυτή είναι εις βάρος των δικαιωμάτων του παιδιού και γίνεται όλο και μεγαλύτερη υποβάθμιση των φορέων, ενώ οι φορείς του δημοσίου, τα κέντρα μέριμνας παιδιού κλπ, τείνουν να εξαφανιστούν.
40.000 γυναίκες και παιδιά θύματα του trafficking ετησίως
Περίπου 40.000 γυναίκες και παιδιά πέφτουν ετησίως θύματα trafficking και εξωθούνται στην πορνεία στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του διεθνούς δικτύου οργανώσεων ECPAT International, που δραστηριοποιείται σε 75 χώρες καταπολεμώντας την εμπορία παιδιών. Όπως αναφέρει η ECPAT, το σύγχρονο δουλεμπόριο αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο διεθνές έγκλημα μετά την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και την εμπορία όπλων.
Από το 2003 έως το 2007 στην Ελλάδα μόνο συνελήφθησαν 1.100 άτομα για trafficking, ενώ εντοπίστηκαν μόλις 24 παιδιά-θύματα του σύγχρονου αυτού δουλεμπόριου. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα, μόνο 100 με 200 γυναίκες και παιδιά αναγνωρίζονται κάθε χρόνο ως θύματα εμπορίας.
«Η χώρα μας είναι ένα σταυροδρόμι διακίνησης ανθρώπων», τονίζει στο tvxs ο Ηλίας Λυμπέρης. «Δηλαδή, περνάει ένα ρεύμα προσφυγικό από την Αφρική αλλά και από τη νοτιοανατολική Ασία δια της Ελλάδος, προσδοκώντας να περάσει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά και από την ανατολική Ευρώπη έχουμε τέτοια φαινόμενα που έρχονται κατευθείαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα», σημειώνει, προσθέτοντας ότι «καθημερινά υπάρχουν αρκετές δεκάδες ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα, τις περισσότερες φορές παράνομα, και κάποιοι από αυτούς διακινούμενοι από εμπόρους, κατευθυνόμενοι κυρίως από τη νοτιοανατολική Ασία μέσω της Τουρκίας».
Όπως αναφέρει η έκθεση της ECPAT τα παιδιά απομακρύνονται από το σπίτι τους και στρατολογούνται δια της βίας ή της εξαπάτησης ή πωλούνται απευθείας από τους γονείς και τους οικείους τους στους εμπόρους.
«Παλαιότερα παρατηρούσαμε μία μεγάλη γραμμή διακίνησης από την Αλβανία που φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία χρόνια και κυρίως να μην έχουμε τη διακίνηση μέσω τρίτου αλλά οικογένειες σε πάρα πολύ μεγάλη φτώχεια. Μία προσδοκία επιβίωσης των γονέων μέσα από την εργασία των παιδιών», αναφέρει η Κατερίνα Πούτου.
Παιδιά στο δρόμο
Παλαιότερα υπήρχαν τα παιδιά στα φανάρια. «Τώρα το σύστημα της εκμετάλλευσης έχει αλλάξει. Έχει γίνει πιο πολύπλοκο και πιο φριχτό για τα παιδιά. Εκτός από την επαιτεία, που είναι πλέον στα μαγαζιά, τα εστιατόρια και τις ταβέρνες κλπ όπου τα παιδιά μας «ενοχλούνε» λιγότερο από ότι μας «ενοχλούσαν» στα φανάρια, υπάρχει επίσης η εκμετάλλευση των παιδιών για διακίνηση ναρκωτικών, καθώς και η παιδική πορνεία», δηλώνει στο tvxs ο Κώστας Γιαννόπουλος, πρόεδρος του Συλλόγου «Το Χαμόγελο του Παιδιού».
«Τα τελευταία χρόνια είναι πιο πολλές οι κλήσεις και εμείς στηρίζουμε οικογένειες που έχουν προβλήματα επιβίωσης, γιατί δεν δικαιολογείται κάποιος που έχει τέτοια προβλήματα να βγάλει τα παιδιά του στο δρόμο και να τα εκμεταλλεύεται. Σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερη φτώχεια, σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα, αλλά πρέπει να λύνεται το πρόβλημα στην οικογένεια», προσθέτει, τονίζοντας πως πρέπει «να νοιαζόμαστε όταν βλέπουμε ένα παιδί στον δρόμο και είναι μόνο του ή το εκμεταλλεύονται γιατί το παιδί αυτό δεν πρέπει να είναι στον δρόμο. Για αυτό το λόγο κάποιοι τα λένε τα παιδιά του δρόμου, αλλά εμείς τα λέμε τα παιδιά στο δρόμο, γιατί δεν ανήκουν εκεί. Δεν ανήκουν στον δρόμο, εμείς οι μεγάλοι τα αφήνουμε να είναι εκεί».
Η «Άρσις», στο πλαίσιο ενός προγράμματος ενάντια στο Trafficking και
την οικονομική εκμετάλλευση ανηλίκων από την Αλβανία που στην Αθήνα,
Θεσσαλονίκη και τα Τίρανα Αλβανίας, που υλοποίησε από το 2002 έως και
το 2009, εντόπισε στη Θεσσαλονίκη 533 ανήλικους/ες και στην Αθήνα 203.
Οι ανήλικοι δραστηριοποιούνταν σε κεντρικά σημεία της πόλης πουλώντας
αντικείμενα ή παίζοντας μουσικά όργανα με τη συνοδεία μελών της
οικογένειάς τους. Από αυτά τα παιδιά, 330 ήταν κορίτσια και 406 αγόρια
ηλικίας 0-18 ετών, ενώ τα 395 παιδιά βρίσκονταν νόμιμα στην Ελλάδα με
την οικογένειά τους.
